De Dom van Siena mag je niet overslaan in die stad

Siena is voor ons de mooiste stad van Toscane. De sfeer van de middeleeuwen beleef je er nog steeds in alle steile beklinkerde straten, op de prachtige pleinen en de bijzondere kerken. Niet voor niets staat de historische binnenstad van Siena op de Werelderfgoederenlijst van UNESCO. De mooiste bezienswaardigheid van de stad is de Dom van Siena. Als kunstliefhebber kun je er je hart wel een hele dag ophalen. We leiden je graag alvast rond in dit imposante heiligdom.

De Dom van Siena

De kerk staat ook bekend onder de naam Cattedrale di Santa Maria Assunto. Het is de blikvanger op het plein dat toepasselijk de naam Piazza del Duomo draagt. Aan de buitenkant valt direct op hoe groot de Dom van Siena is. Het plan was om de kerk de allergrootste van de wereld te maken. Dat is niet gelukt. Een pestepidemie zorgde ervoor dat de stad in verval raakte. De onvoltooide muur rechts van de ingang laat zien dat de bouw is gestopt. Deze muur zou de buitenzijde van de Duomo Nuovo moeten worden.

Het gebruik van wit en zwart marmer valt ook gelijk op. Dit is een verwijzing naar de stichters van de stad: Senius en Aschius. Volgens een legende kwamen deze broers te paard naar Siena. Een van hen had een zwart zadeldek, de ander een wit. Vanaf dat moment waren dit de kleuren van de stad.

De bouw van de kerk begon in de 12e eeuw. Pas in 1380 was de kerk gereed. Men heeft een juweeltje van een bouwwerk gecreëerd, met een rijkelijk versierde façade. De Dom van Siena is dan ook een van de grootste voorbeelden van de Italiaanse gotische architectuur.

De Dom is eigenlijk een complex met diverse gebouwen. Naast de Dom staat de Campanile, de klokkentoren. Achter de kerk is het Baptisterium, de doopkapel. En via de Dom kom je in de imposante Libreria Piccolomini, een schitterende renaissancebibliotheek. Tot slot ligt naast de kathedraal het museum. En dat mag je om verschillende redenen niet overslaan!

Hoogtepunten van de Dom van Siena

Ben je buiten uitgekeken op het fraaie bouwwerk? Treed dan naar binnen en bewonder de pracht en praal van het interieur. Er valt zoveel te zien, dat je bijna ogen tekort komt. Je blik valt gelijk op de pilaren met zwart-witte horizontale strepen, fresco’s, engelen, kapellen, bijzonder altaren en weelderige decoraties op plafonds en gewelven. Dit zijn de belangrijkste hoogtepunten van het interieur van de Dom in Siena.

Marmeren vloer

Het absolute hoogtepunt van de Dom van Siena is de prachtige marmeren vloer. Dit vloerwerk bestaat uit een reeks van 56 decoratieve delen. Ze zijn gemaakt tussen 1370 en 1550. Eigenlijk alle bekende kunstenaars uit die periode hebben een deel verzorgd. Al die vloerdelen tonen Bijbelse verhalen, allegorieën en geometrische patronen. Bijzonder is ook het labyrint in de mozaïekvloer. Vroeger moesten de gelovigen die boetedoening deden, over hun knieën over dit labyrint kruipen.

De vloer is enorm kwetsbaar, ook door het grote aantal bezoekers. Vandaar dat de kerk de vloer regelmatig afdekt. Op de website van de Dom kun je zien wanneer de vloer te bewonderen is. Tijdens ons bezoek was dit gelukkig het geval.

Kansel

De beroemde ontwerper Nicola Pisano had net de kansel in het Baptisterium van Pisa afgerond, toen hij in Siena aan de slag ging. Als je beide kansels goed bekijkt, zie je ook wel overeenkomsten in de panelen. Maar de kansel in Siena is nog weer sprekender.

De achthoekige preekstoel heeft negen pilaren die ondersteund worden door leeuwen. Boven de kansel is een balustrade met zeven reliëfs. Deze beelden het leven van Christus en het laatste oordeel uit. Ook zie je veel beelden van engelen en profeten. Enkele daarvan zijn gemaakt door Michelangelo. Hij zou er 15 maken, maar kwam niet verder dan 4. Toen lonkte het geld: hij kon meer verdienen in Florence en liet de opdracht in Siena liggen.

Koepel

De voltooiing van de koepel vormde het sluitstuk van de eerste bouwfase van de Dom in de 13e eeuw. In de eeuwen daarna heeft men de koepel regelmatig aangepast. Hij heeft een zeshoekige vorm met zes grote pijlers. In de hoeken staan diverse heiligenbeelden. Rondom is een galerij met allemaal zuilen. Daarin zie je afbeeldingen van profeten en patriarchen. In de koepel hangt sinds 1667 een lantaarn. De beroemde architect en beeldhouwer Bernini heeft deze ontworpen.

Crypte

Ooit vormde de crypte een onderdeel van de ingang van de Dom van Siena. Men heeft die toegang afgesloten en met puin volgestort toen het Baptisterium klaar was. Pas in 2003 ontdekte men bij toeval de crypte weer. Vooral de muurschilderijen zijn bijzonder. Men vermoedt dat deze dateren uit 1275. Door de eeuwenlange beschutting zijn de kleuren nog net zo glanzend als toen de fresco’s werden gemaakt.

Libreria Piccolomini

Als je de Dom van Siena van alle kanten hebt bewonderd, kun je door naar een volgend hoogtepunt. Vanuit de kerk treedt je de Libreria Piccolomini binnen. Paus Pius III bouwde deze prachtige bibliotheek om de boeken van zijn oom Piccolomini (Paus Pius II) een mooie plaats te geven. Daar is hij goed in geslaagd, wat een mooie ruimte!

Alle wanden van de ruimte tonen prachtige fresco’s. Elke muurschildering verbeeldt een episode uit de tijd van Pius. In het midden van de zaal staat een Romeinse beeldengroep, de drie gratiën. Maar vergeet ook zeker niet omhoog te kijken naar het prachtig versierde plafond van de bibliotheek. En natuurlijk kun je je ook vergapen aan de vele fraaie boeken en handschriften uit de Renaissance.

Baptisterium

Deze doopkapel ligt wat lager dan de Dom van Siena. Je kunt hem alleen via de buitenzijde bereiken door een aantal trappen af te lopen. Men begon met de bouw van het Baptisterium in 1317. Acht jaar later was de doopkapel klaar. De wit marmeren voorgevel met de drie portalen heeft men later die eeuw geplaatst.

Als je nog niet genoeg fresco’s hebt gezien, dan kun je in het Baptisterium de schade inhalen. Alle wanden en het plafond hebben prachtige muurschilderingen. In de nissen van de kapel staan diverse beelden. Maar de belangrijkste bezienswaardigheid in de doopkapel is het doopvont uit het begin van de 15e eeuw. Drie topontwerpers uit die tijd hebben het doopvont gemaakt. Zij hebben een waar meesterwerk geconstrueerd vol dramatiek.

Museo dell’Opera Metropolitana

Tegenover de Dom van Siena ligt het museum van de kerk. Het staat op een plek die ooit bedoeld was voor de uitbreiding van de Dom. Hier zie je veel originele beelden uit de kerk (in de kerk staan veel replica’s) en schilderwerken. Maar je kunt ook tal van andere religieuze voorwerpen bewonderen.

De belangrijkste bezienswaardigheid in het museum is de Maestà van de kunstschilder Duccio di Buoninsegna. Op de voorzijde staat Maria, omringd door heiligen. De achterzijde beeldt op 26 panelen de lijdensweg van Jezus uit. De schilderingen zijn zo levendig, dat het eruit ziet als een spannend stripverhaal. Dit kunstwerk was het belangrijkste altaarwerk in de Dom van Siena. Maar in 1507 vond men het erg ouderwets en bewaarde men het in een stoffige opslagplaats. Tegenwoordig beschouwt men de Maestà als het pronkstuk van Toscaanse kunst.

Een ander fraai kunstwerk is het schilderij Madonna met de grote ogen. Het is een primitief schilderij in Byzantijnse stijl. Men weet niet zeker wie de maker is, maar men vermoedt dat Maestro di Tresse het zou hebben geschilderd rond 1250. Vlak voor de grote veldslag van 1260 baden de inwoners voor het schilderij voor een overwinning op Florence. De gebeden werden verhoord. Het Sienese leger verpletterde Florence. Daarom is het schilderij belangrijk voor de Sienezen.

Panorama da Facciatone

Ook al ben je geen kunstliefhebber, dan raden we je toch een bezoek aan Museo dell’Opera Metropolitana aan. Je kunt namelijk genieten van een schitterend uitzicht op de Dom, Siena en de wijde omgeving. Via een smalle gang en een steile trap bereik je het uitzichtpunt boven het museum. Dat mag je gewoonweg niet missen, ondanks de soms lange wachttijd om naar boven te gaan. Vanwege de smalle toegang mag er namelijk iedere keer maar een klein groepje naar boven. Pas als die groep terug is, gaat de volgende groep naar boven.