Onlangs bezochten we de charmante universiteitsstad Göttingen in het Duitse Nedersaksen. Omdat er nog wat ruimte in het reisprogramma was, maakten we een excursie naar het nabijgelegen Duderstadt. Dit pittoreske stadje, gelegen in de prachtige natuurlijke omgeving van het Eichsfeld, stal direct ons hart. Met name de schitterende vakwerkhuizen en imposante kerktorens wisten ons bijzonder te bekoren. We dwaalden door de smalle straatjes van de oude binnenstad. En we ontdekten fascinerende bezienswaardigheden die getuigen van het levendig verleden en dynamische heden van de stad.
Beknopte geschiedenis van Duderstadt
De geschiedenis van Duderstadt gaat nog verder terug dan die van Göttingen. De eerste vermelding van de stad dateert uit 929 na Christus, een jaar dat de stad nog steeds viert als haar stichtingsjaar. Ooit maakte Duderstadt deel uit van het privébezit van de Rooms-Katholieke aartsbisschop van Mainz, wat de sterke katholieke invloed in de regio verklaart.
In de middeleeuwen groeide de stad uit tot een belangrijk handelscentrum, mede dankzij haar strategische ligging. De 16e eeuw bracht zowel voorspoed als uitdagingen, met de bouw van de stadsmuur in 1506 en religieuze conflicten tijdens de Reformatie. Door de eeuwen heen vonden er verschillende oorlogen en branden plaats. Toch heeft Duderstadt veel van zijn middeleeuwse charme weten te behouden, zo vinden we. Wij zien dit namelijk terug in de prachtig bewaarde vakwerkarchitectuur en historische gebouwen.
Ons bezoek aan het pittoreske Duderstadt
We lopen zonder verwachtingen Duderstadt binnen, maar de charme van deze kleine stad verrast ons meteen. De prachtige vakwerkhuizen die de straten omzomen trekken gelijk onze aandacht. Het lijkt wel alsof we een tijdreis hebben gemaakt naar de middeleeuwen! Ook onze reisgenoten horen we vaak “oh” en “ah” roepen. We laten ons snel imponeren door deze indrukwekkende huizen, elk met zijn eigen unieke details en kleuren.
We slenteren vervolgens wat door de Marktstrasse, de hoofdstraat van Duderstadt, en enkele smalle straatjes. Het valt ons op hoe goed de stad de balans heeft weten te bewaren tussen haar historische karakter en moderne gemakken. Gezellige cafés en winkeltjes zijn harmonieus geïntegreerd in de oude gebouwen.
St. Cyriakuskirche
Aan het begin van de Marktstrasse passeren we de St. Cyriakuskirche, de katholieke “Oberkirche”. Deze indrukwekkende gotische kerk uit midden 13e eeuw wordt vaak aangeduid als de “Eichsfeld Kathedraal” vanwege haar omvang en rijkversierde interieur. We gaan er niet naar binnen maar bewonderen wel de interessante façade bestaande uit twee tweelingtorens en een prachtig vroeggotisch portaal. Met een hoogte van 65 meter domineert de kerk het stadsbeeld. De St. Cyriakuskirche wordt beschouwd als een van de mooiste kerken in de Eichsfeld-regio en is een belangrijk architectonisch erfgoedmonument.
Rathaus
Op steenworpafstand van de gotische kerk vinden we het schitterend ogende stadhuis. Omdat de VVV van Duderstadt zich in het stadhuis bevindt, gaan we even naar binnen. We vragen of we het prachtige gebouw mogen bezichtigen. Blijkbaar wordt ons enthousiasme gewaardeerd want binnen no-time gaat een vriendelijke medewerkster ons voor door het pand.
De jonge dame neemt ons eerst mee terug in de tijd. Ze vertelt dat dit stadhuis uit begin 14e eeuw een van de oudste stadhuizen van Duitsland is. Het werd oorspronkelijk gebouwd als warenhuis, maar diende later als bestuurs- en gerechtsgebouw. De martelkelder die we kort bezoeken, herinnert nog aan de bijzondere middeleeuwse rechtspraak. Het figuurlijke en letterlijke hoogtepunt van het stadhuis vinden we echter de toren. Na flink wat trappen wacht ons een fraai panoramisch uitzicht over de oude stad.
Anreischke
De toren beschikt over een carillon en een mechanische figuur genaamd “Anreischke”, de achternaam van vestingbouwer Andreas. Het poppetje is een houten buste die op gezette tijden uit een van de torens van het raadhuis tevoorschijn komt, begeleid door klokkenspel. Het verhaal rond vestingbouwer Andreas is diep geworteld in de lokale folklore.
In 1506 bouwde Andreas een drie kilometer lange wal rond Duderstadt. Boeren moesten meewerken aan de bouw. Ze vonden Andreas wreed en verafschuwden hem. Ze gaven de burgers van Duderstadt de schuld van hun ellende en noemden hen allemaal spottend Anreischke. Als reactie plaatsten de burgers een houten buste van Andreas in het stadhuis. Deze “Anreischke” knikt nog steeds elke twee uur vanaf 9 uur ’s ochtends tot 7 uur ’s avonds naar de marktbezoekers, als herinnering aan de geschiedenis.
St. Servatiuskirche en de Westerturm
We vinden Duderstadt zo’n leuk stadje dat we hier ons makkelijk een volle dag kunnen vermaken. Later deze middag hebben we echter nog een bezoek aan het Grenslandmuseum Eichsfeld gepland staan. Het wordt dan ook tijd om Duderstadt weer te verlaten.
Op weg naar ons busje komen we nog langs de St. Servatiuskirche. De bouw van deze laatgotische begon rond 1370 en werd voltooid in 1520. Na een brand in 1915 werd het interieur gerestaureerd in late Art Nouveau-stijl. De kerk is kleiner dan de Sint-Cyriacuskerk waar we eerder langs liepen, en heeft een soberdere stijl. Bijzondere kenmerken zijn een gotische epitaaf uit 1383, een lindehout doopvont, en een orgel uit 1977. Dit orgel wordt als een van de mooiste in Zuid-Nedersaksen beschouwd.
Aan het einde van de winkelstraat zien we nog de Westerturm staan. Deze oude stadspoort uit de 15e eeuw is een van de meest herkenbare symbolen van Duderstadt. Het heeft namelijk een opvallend gedraaid dak vanwege een constructiefout. Tegenwoordig huisvest de toren een museum over de stadsgeschiedenis. Een legende schrijft de verdraaide torenspits toe aan de duivel, die de toren bouwde voor een architect in tijdnood. Toen de architect weigerde zijn ziel af te staan, zou de duivel in woede de torenspits hebben verdraaid.
Grenslandmuseum Eichsfeld
Na het verrassend leuke bezoek aan Duderstadt zetten we koers naar het nabijgelegen Grenslandmuseum Eichsfeld. Hier kun je terecht als je meer te weten wilt komen over de geschiedenis van de Duitse deling. Het museum is gevestigd in een voormalig douanekantoor aan de grens tussen Oost- en West-Duitsland. Bij binnenkomst heet Ludger ons welkom. Hij leidt ons rond en vertelt het indrukwekkende verhaal van het leven in de grensregio tijdens de Koude Oorlog.
De permanente tentoonstelling van het museum belicht verschillende aspecten van het grensleven. Al slenterend achter onze kennisrijke gids bekijken we originele grensinstallaties, waaronder wachttorens, hekken en controleposten. Deze authentieke overblijfselen geven ons een indruk van de fysieke barrière die Duitsland decennialang in tweeën deelde.
Een belangrijk onderdeel van de expositie zijn de persoonlijke verhalen van mensen die in het grensgebied leefden. Door middel van kleuren- en zwartwitfoto’s, documenten en getuigenissen krijgen we inzicht in de dagelijkse realiteit van families die door de grens werden gescheiden. En van degenen die probeerden te vluchten naar het Westen.
Interessant genoeg besteedt het museum ook aandacht aan de bredere context van de Koude Oorlog en de politieke spanningen tussen Oost en West. Ondersteund door interactieve displays en multimedia-presentaties helpt Ludger ons de complexe geschiedenis van deze periode te begrijpen.
Grünes Band
Een bijzonder kenmerk van het Grenslandmuseum is de mogelijkheid om een wandeling te maken langs het voormalige grenspad. Het pad maakt onderdeel uit van het Grünes Band (Groene Lint), een 1.393 kilometer lang natuurgebied langs de voormalige Duits-Duitse grens. Het Grünes Band ontstond onbedoeld tijdens de Duitse deling en werd na de val van de Berlijnse Muur in 1989 erkend als waardevol natuurgebied.
Het Grünes Band is een belangrijke biotoopcorridor met 146 biotooptypen en meer dan 1.200 bedreigde dier- en plantensoorten. Het verbindt diverse landschappen en herbergt zeldzame dieren zoals de lynx en zwarte ooievaar. Natuurbeschermingsorganisaties werken samen om het gebied te beschermen en te ontwikkelen. Verschillende deelstaten hebben het uitgeroepen tot “Nationaal Natuurmonument”.
Vandaag hebben we helaas geen tijd meer om (een deel van) deze wandeling te maken. Omdat er naast wandelroutes ook fietsroutes door het Grünes Band zijn aangelegd, nemen we ons voor ooit terug te keren. Het doel is dan om een deel van de route te gaan fietsen. We kijken er al naar uit!
Overige bezienswaardigheden in de directe omgeving van Duderstadt
Het charmante Duderstadt biedt meer dan alleen historische gebouwen. Zo valt er in de directe omgeving nog veel meer te zien en te beleven.
Zo is naast het Grenslandmuseum Eichsfeld ook het ecologische centrum Gut Herbigshagen een bezoekje waard. Dit onderzoeks- en educatiecentrum presenteert interactieve tentoonstellingen over duurzaamheid en biodiversiteit. Tijdens ons bezoek aan Gut Herbigshagen deelt onze deskundige gids Martina haar kennis met ons over onderwerpen als hernieuwbare energie en permacultuur. We maken vervolgens een korte wandeling en genieten van uitgestrekte tuinen en boomgaarden, en een kruidentuin met geneeskrachtige planten. Martina vertelt ons dat je hier ook zeldzame vogels kunt observeren, maar wij krijgen ze niet te zien.
Verder ligt om de hoek bij Duderstadt het schilderachtige middelgebergte van de Harz. Met de Brocken als hoogste punt (1.141 meter) biedt het natuurgebied het hele jaar door talrijke mogelijkheden voor natuur- en outdoorliefhebbers. In de Harz vind je uitgestrekte bossen, kristalheldere meren en pittoreske dorpjes. De Harz staat bekend om zijn uitstekende wandel- en fietsroutes, skigebieden in de winter en historische bezienswaardigheden.
Praktische informatie voor een bezoek aan Duderstad
Duderstadt ligt in het zuiden van de Duitse deelstaat Nedersaksen, ongeveer 30 kilometer ten oosten van de stad Göttingen.
Duderstadt staat met name bekend om haar prachtig bewaarde vakwerkhuizen. De stad maakt deel uit van de Duitse Vakwerkroute, een toeristische route die de mooiste vakwerksteden van Duitsland met elkaar verbindt.
De belangrijkste hoogtepunten van Duderstadt die je volgens ons niet mag missen zijn:
- Marktstraße: de hoofdstraat van de oude stad, met prachtige vakwerkhuizen.
- Westerturm: de iconische stadspoort uit 1343 met zijn kenmerkende gedraaide dak.
- St. Cyriakuskirche (Oberkirche): een indrukwekkende gotische kerk uit de 13e-15e eeuw.
- St. Servatiuskirche (Unterkirche): een andere prachtige gotische kerk aan het einde van de Marktstraße.
- Rathaus: het historische stadhuis met zijn carillon en de mechanische figuur "Anreischke".
- Stadswallen: de 3 kilometer lange aarden wal rond de stad, ideaal voor een wandeling.
- Thielemannsche Haus: een van de best bewaarde vakwerkhuizen in de stad, daterend uit 1546.
Interesse in de geschiedenis van de koude oorlog? Dan mag evenmin een bezoek aan het Grenzlandmuseum Eichsfeld aan je dagtrip ontbreken.
We bezochten Duderstadt en het nabijgelegen Göttingen op uitnodiging van het Duits Verkeersbureau. De blog hebben we onafhankelijk en objectief geschreven op basis van eigen indrukken.
