Indrukwekkende wandeling door Amsterdam

Deze indrukwekkende wandeling door Amsterdam brengt je over de mooiste grachten van de stad. Langs de imponerende grachtenpanden uit de Gouden Eeuw. Je ziet de authentieke winkels in de negen straatjes. Maar vooral leidt deze wandeling langs alle plekken die te maken hebben met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Het volgt het spoor naar het station Muiderpoort. Vanaf hier vertrokken de treinen naar Kamp Westerbork. Voor meer dan 100.000 joden was dit het laatste tussenstation in Nederland op weg naar de dood.

Triest thema van de indrukwekkende wandeling door Amsterdam

Het is een mistroostige zondag eind november. De regen slaat tegen de ramen. Volgens de voorspellingen wordt het gelukkig langzaam droger. We besluiten een stadswandeling in Amsterdam te maken. En het thema sluit goed aan bij het weer vandaag. Deze NS-wandeling laat het afschuwelijke lot zien dat duizenden joden in Amsterdam ten is deel gevallen. We kennen de stad al best goed. Maar ook bij deze wandeling ontdekken we toch weer veel nieuwe plekken. En bijna allemaal hebben ze een verschrikkelijk verhaal te vertellen.

Westerborkpad

Dit is de eerste etappe van het Lange Afstands Wandelpad (LAW) Westerborkpad. De route is in 2008 bedacht door Jan Dokter. Zijn familie werd in 1943 afgevoerd naar Kamp Westerbork vanuit Amsterdam. Ze kwamen nooit meer terug. Hij liep vanaf de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar het herinneringscentrum kamp Westerbork. Zo ontstond het Westerborkpad.

Piet Kocht Hoge Schoenen

Het eerste deel van de route begint romantisch. We lopen over de prachtige grachten van Amsterdam in de Jordaan. Diep verscholen onder onze capuchons proberen we te genieten van al die bijzondere grachtenpanden. Allemaal met verschillende gevels: trapgevels, klokgevels, tuitgevels, halsgevels en lijstgevels, we zien alle varianten langskomen.

We zien de Brouwersgracht, Prinsengracht, Keizersgracht, Herengracht en het Singel. Dat herinnert ons weer aan het ezelsbruggetje van vroeger: Piet Kocht Hoge Schoenen. Zo onthielden we de volgorde van de grachten, van buiten naar binnen.

Anne Frankhuis

Maar al snel verandert het karakter van de wandeling. We passeren het Anne Frankhuis aan de Prinsengracht. Normaal gesproken staan hier meterslange wachtrijen. Het slechte weer en de weinige buitenlandse bezoekers aan de stad zorgen er nu voor dat iedereen zo naar binnen kan. Dat is echt uniek. Dit is de eerste keer dat we dit zien in zo’n 35 jaar.

Ruim twee jaar zat het joodse meisje Anne Frank met haar familie ondergedoken in het achterhuis aan de Prinsengracht 263. Daar schreef Anne haar wereldberoemde dagboek. De familie is in 1944 gedeporteerd naar Duitse vernietigingskampen. Anne stierf in concentratiekamp Bergen-Belsen.

Schaduwkade

Via de bijzondere overdekte boekenmarkt bij de Oudemanhuispoort steken we het Waterlooplein over. We zien de prachtige Blauwbrug bij de Stopera. Langs de Amstel lopend gaan we de Walter Süskindbrug over. Süskind was een Joodse Duitser van deels Nederlandse afkomst. In de oorlog heeft hij 600 joodse kinderen geholpen te ontsnappen. Zelf is hij in 1944 opgepakt en in overleden. Iets verderop ligt museum De Hermitage.

Wij slaan de hoek om en komen op de Schaduwkade. Dit deel van de Nieuwe Keizersgracht draagt die naam niet voor niets. Rond de 200 Joodse bewoners van dit deel van de gracht zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog naar concentratiekampen gedeporteerd. Slechts een enkeling heeft dit overleefd. Op deze kade zijn tegenover hun huizen herinneringsplaatjes geplaatst. In de stenen band op de kade langs het water lezen we hun namen. Bij bijna ieder huis treffen we ze aan.

Nationaal Holocaust namenmonument

Op 19 september 2021 opende koning Willem-Alexander het Holocaust namenmonument. Het is een herinnering aan de 102.000 Joden, Sinti en Roma die vanuit Westerbork werden afgevoerd. Het monument is uitgevoerd in muren van rode bakstenen en spiegels. Iedere steen draagt de naam van een slachtoffer. De muren zijn geplaatst in de vorm van vier Hebreeuwse letters, die staan voor “in memoriam”.

Het is indrukwekkend om langs dit meterslange gedenkteken te lopen. In gedachten verzonken lezen we de namen. Regelmatig zien we namen van jonge kinderen. Kinderen die nog een grote toekomst voor zich zouden moeten hebben. Die abrupt werd afgenomen door de verschrikkingen van het Nazibewind.

Joodse Buurt bij de indrukwekkende wandeling door Amsterdam

We komen in het hart van de Joodse Buurt: de Plantagebuurt. In de 17e eeuw was dit een gebied waarin duizenden Joden woonden. Hier hadden zij hun wereldberoemde diamantslijperijen. In de 17e eeuw kwamen hier ook de Joodse synagogen. De Portugese-Israëlitische synagoge uit 1675 was jarenlang het grootste gebedshuis voor Joden in de wereld. Het is bijzonder om deze plek te bezoeken. Zo zie je er de grootste Joodse bibliotheek ter wereld. En nog steeds heeft de synagoge geen elektriciteit. Verlichting geschiedt zoals vroeger met kaarsen.

De andere voormalige synagoge is nu het Joods Museum. Het geeft een overzicht van het Joodse leven in ons land vanaf de 17e eeuw. Vlak daarbij staat het beroemde standbeeld “De Dokwerker”. Het is een herinnering aan de februaristaking in 1941. Dit was het enige massale protest in Europa tegen de Jodenvervolging. De aanleiding hiertoe waren de eerste razzia’s die kort daarvoor in Amsterdam waren begonnen.

Spiegelmonument

In het Wertheimpark zien we het monument waar de jaarlijkse Auschwitz Herdenking plaatsvindt. Jan Wolkers heeft dit monument ontworpen in 1977. Het monument is opgebouwd uit gebroken spiegels. Daarachter staat een glazen wand met “Nooit meer Auschwitz”. In de spiegels reflecteert de lucht. Onder het monument is een urn met as van overledenen in het kamp begraven. Terwijl wij rustig stilstaan bij het monument, rennen spelende honden eromheen. Zij hebben geen weet welke betekenis die plek heeft. Maar hun baasjes zouden beter moeten weten.

Hollandsche Schouwburg

We passeren dierentuin Artis. Bij de ingang staan veel bezoekers. Wij lopen door naar de Hollandsche Schouwburg. In dit theater traden veel Joodse artiesten op voor uitsluitend Joodse gasten.

Vanaf 1942 gebruikten de Nazi’s de schouwburg als verzamelplaats voor opgepakte Joden. Vanaf hier werden ze naar het Muiderpoortstation gebracht. Daar begon hun reis naar Westerbork.

De Schreeuw

In het mooie Oosterpark zien we een monument dat herinnert aan een andere, minder fraaie tijd. Het is bedoeld ter herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Nederlands Koninkrijk. Koningin Beatrix onthulde het monument in 2002.

Verderop staat ook “De Schreeuw”. Een monument ter nagedachtenis aan de vermoorde Theo van Gogh. Het gestileerde portret toont aan een kant een open mond. Aan de andere kant is de mond dicht. Het toont hiermee de spanning over de vrijheid van meningsuiting. Want Van Gogh werd door zijn opvattingen en uitlatingen de mond gesnoerd.

Transvaalbuurt

We lopen door de Transvaalbuurt. Voor de oorlog was dit het gebied van de Joodse middenklasse. In 1941 wezen de Nazi’s deze buurt aan als “Judenviertel”. Joden uit de wijde omgeving waren verplicht zich hier te vestigen. Bij diverse razzia’s was het Transvaalplein de verzamelplaats. Na de laatste grote razzia in juni 1943 waren alle Joden gedeporteerd. We zien de gestileerde Jodenster op de hoek van de Transvaalstraat en het Transvaalplein als herinnering aan deze gebeurtenissen.

Station Muiderpoort

Bij de Hollandsche Schouwburg werden de Joden verzameld voor transport. Als hun tijd was gekomen, liepen ze naar het station. Vanaf hier vertrokken de treinen naar Westerbork. Vandaar begon hun afschuwelijke reis naar een vernietigingskamp. Ongeveer 11.000 Joden zijn van dit station vertrokken, hun dood tegemoet. Het monument bij het station is hieraan een herinnering.

Stil van deze indrukwekkende wandeling door Amsterdam

In een café in de buurt drinken we nog wat. We zijn stil van wat we hebben gezien en gelezen. Als we naar buiten gaan, valt de duisternis langzaam over de stad. We denken weer aan de vele Joden die de inktzwarte nacht ingingen. Velen nog onwetend van het lot dat hen te wachten stond.

Toch is het een wandeling die we niet hadden willen missen. We kenden natuurlijk de trieste geschiedenis. Maar bij deze indrukwekkende wandeling door Amsterdam kwam dit veel sterker bij ons binnen. Toen we langs de meterslange wand liepen met op iedere steen de naam Cohen, merkten we de enorme omvang van de vernietiging. En het deed ons ook beseffen dat we onze vrijheid moeten koesteren en bewaken.

Dit interesseert je wellicht ook

• Het maritiem verleden van Amsterdam 
• Wandelmogelijkheden in het Amsterdamse Bos
• De hoogtepunten van Amsterdam