Geïnspireerd door de jaarlijkse “Dag van het kasteel” brachten we onlangs een bezoek aan Kasteel Heeswijk. Keuze voor dit kasteel was niet een toevallige: als getogen Brabander vond ik het hoog tijd worden meer aandacht te besteden aan Brabantse kastelen. En met dit kasteel hadden we meteen een van de parels van de provincie te pakken! Maar de wandeling er naar toe doet zeker niet onder voor de bestemming. De Trage Tocht Heeswijk is wat dat betreft er een volgens het boekje: variatie alom in het ruige Brabantse Aadal met een historisch kasteel als kers op de taart.
De Trage Tocht Heeswijk
“Het leven is goed in mijn Brabantse land”, de titel van een lied uit 1979 van Thijs van der Molen. In mijn jeugdjaren zong ik het nummer uit volle borst mee. Maar ook nu is de titel en de rest van tekst zeker van toepassing. Dat begint al zodra we onze auto parkeren vlakbij het startpunt van de wandeling. Op een pleintje zijn kinderen van diverse leeftijden in een heerlijk zonnetje aan het spelen. Naarmate we dichterbij de grote katholieke kerk van het Brabantse dorpje komen zien we de volwassenen. Er wordt op een terras bij de plaatselijke snackbar gezellig gekletst en gelachen. En de mensen die we richting het startpunt van de wandeling passeren, wensen ons uiterst vriendelijk goeiendag.
We beginnen bij de Sint Willibrorduskerk uit eind 19e eeuw en slaan de Mgr. van Oorschotstraat in. Kort daarna komen we uit bij een soort kapelletje. Het blijkt te gaan om het Airborne Monument Bernheze. Op een groot bord naast de kapel staan de namen van in de Tweede Wereldoorlog omgekomen dorpsgenoten. Via een chique hofje verlaten we vervolgens het dorp. Een smal pad tussen de rietkragen voert ons door een fraai halfopen bos. Snel hierna steken we een brede beek over en slaan een deels verhard fietspad in. De route volgt de beek die we zojuist zijn overgestoken. Dit moet wel de Aa zijn, besluiten we.
Het beekdal van de Aa
Eerst gaat het pad nog door een prachtig groen loofbos. Maar waar het fietspad afbuigt wandelen wij verder over een onverhard pad en bereiken de beek. Door de dichtbegroeide oevers en de vele waterlelies denken we dat het beekwater van hoge kwaliteit is. Toch was dit zeker niet altijd het geval. Met name in de jaren 60 van de vorige eeuw was de Aa sterk vervuild. Door afvalwaterzuiveringsinstallaties is de waterkwaliteit in de afgelopen vijf decennia echter sterk verbeterd.
Sinds 2004 laat het Waterschap Aa en Maas de ooit gekanaliseerde beek meer zijn natuurlijke, meanderende gang gaan. Ook legt het waterschap natuurvriendelijke oevers aan zoals wij die nu tijdens de wandeling zien. Daarnaast werkt het IVN samen met Brabants Landschap om het wilgenhakhout weer terug in het landschap te krijgen.
We passeren een houten opstapplaats van fluisterboot de Watervlucht. Van 1 april tot 1 november vaart de fluisterboot op gezette tijden naar De Kilsdonkse Molen of Kasteel Heeswijk. Aan de overkant van de beek zien we aan de bosrand het sprookjesachtige kasteel er al prachtig bij liggen. De Watervlucht is overigens niet zomaar een vaartochtje: de schipper en gids praten je volledig bij over de historie en natuur van dit gebied. Wat een leuk idee! Helaas is er op deze maandag geen afvaart, dus zetten we onze wandeling voort.
Ruige natuur in het “Dynamisch Beekdal”
Voor een kilometer of vier wandelen we door een relatief smal stuk grasland tussen de Aa en de Zuid-Willemsvaart. We vinden het maar niet te geloven dat dit prachtig stukje natuur er dik vijf jaar geleden niet was. Maar sinds men de meanderende loop van de Aa heeft hersteld zijn rietmoerassen, ruige bossages en poelen ontstaan. Niet alleen voor ons wandelaars fijn, maar vooral ook voor de flora en fauna. De werkzaamheden vonden plaats vanuit het project “Dynamisch Beekdal”. Wat ons betreft is het project meer dan uitstekend geslaagd!
Nog voor we opnieuw de Aa oversteken moeten we via een klaphek het begrazingsgebied verlaten. Maar pal voor het klaphek doet een paard op de grond zijn middagdutje. Over het paard heen stappen lijkt ons geen goed idee dus verkennen we onze opties. Aan onze linkerkant aan de andere kant van de afrastering ment een jongedame haar eigen paard. We leggen haar onze situatie voor. Ze begint te lachen en vertelt ons dat Truus geen vlieg kwaad doet. Met die geruststellende woorden maken we Truus eerst voorzichtig wakker en verlaten vervolgens de natuurweide.
Eenmaal aan de andere kant van de Aa lopen we door een ruig stuk land terug in de richting van Heeswijk-Dinther. Over een smal pad tussen kleurrijke weidebloemen in komen we een kudde koeien tegen. Een man loopt ons met zijn hond tegemoet. De koeien schenken totaal geen aandacht aan de trouwe viervoeter en grazen vredig door. Maar zodra wij tussen de kudde doorlopen kijken de dieren toch even nieuwsgierig op. Even later overkomt het ons opnieuw: precies op ons wandelpad grazen koeien. De kudde is een stuk groter dit keer en ze staan dichter op elkaar. Uit respect gaan we er dit keer maar even omheen.
De ruïne van Seldensate
Even later komen we midden in een klein bos een ruïne tegen. Op een groot informatiebord lezen we dat dit de overblijfselen zijn van Kasteel Seldensate. Rond 1500 stonden hier aan de Aa aardig wat kleine kastelen en buitenhuizen. Ze waren eigendom van welgestelde Bosschenaren die de warmte, stank en onlusten in de stad zo vaak mogelijk ontvluchtten. Seldensate raakte in de 20e eeuw in verval toen het waterpeil vanwege de kanalisatie drastisch inzakte. Alleen het gerestaureerde poortgebouw met duiventoren is nog intact.
Kasteel Heeswijk
Na wederom een prachtige wandeling door het ruige grasland van het Aadal bereiken we uiteindelijk het kasteel Heeswijk. Hier was het ons in eerste instantie om te doen. Maar zoals het meestal gaat met reizen en ook met wandelingen: het gaat uiteindelijk niet om de bestemming maar om de reis ernaar toe.
We treffen het kasteel op deze doordeweekse maandag gesloten aan. Dus lopen we er zover mogelijk omheen. Dat is zeker geen straf want het kasteel lijkt zo uit een Walt Disney-tekenfilm te komen. Kasteel Heeswijk bevindt zich op deze plek al sinds midden 11e eeuw. Het begon als een houten fort. Pas drie eeuwen later kreeg het stenen muren en torens. Halverwege de 16e eeuw werd ook de voorburcht gebouwd.
In de eeuwen die volgen wisselt het kasteel vanwege de strategische ligging en rijke bezittingen, regelmatig van eigenaar. Eerst door de prinsen van Oranje, vervolgens door rijke Hollanders. Ook de Fransen eigenen zich enkele keren het kasteel toe. Maar uiteindelijk komt het weer in adellijke, Brabantse handen.
Na het overlijden van de laatste baron brengt de barones het kasteel en het landgoed in 1993 onder in een stichting. Het kasteel en de bijgebouwen worden gerestaureerd waarna Kasteel Heeswijk een museum wordt. We zijn erg benieuwd hoe dit kasteel er van binnen uitziet dus besluiten we op een andere dag nog eens terug te komen.
Einde van de wandeling
Het laatste kleine deel van de Trage Tocht Heeswijk voert door boerenland. We hebben er inmiddels al weer bijna 15 kilometer op zitten en raken iets vermoeid. Gelukkig dient de bebouwde kom van Heeswijk-Dinther zich snel hierna aan. Na amper vijf minuten bereiken we onze auto. We controleren elkaar nog op teken maar die vervelende insecten lijken ons vandaag met rust te hebben gelaten. Wat was dit een fantastisch mooie wandeling en een overheerlijke wandeldag! Terwijl we wegrijden vanaf de parkeerplaats zingen we nog eenmaal uit volle borst “Het leven is goed in mijn Brabantse land”. Wat ons betreft mag dit nummer wel het Brabantse volkslied worden.
Antwoorden op praktische vragen over de Trage Tocht Heeswijk-Dinther
De Trage Tocht Heeswijk is net iets meer dan 15 kilometer lang. Het merendeel van de route gaat over onverharde paden door graslanden in het Aadal. Het kan dan ook geen kwaad om jezelf na afloop van de wandeling goed te controleren op eventuele teken.
Denk je dat je nog geen goede wandelconditie voor deze wandeling hebt? Volg dan een online wandeltraining bij gecertificeerd wandeltrainer Wanda Catsman. In korte tijd ben je in staat om langere wandelingen te maken.
Op de wandelzoekpagina is een goede routebeschrijving te vinden. Ook vind je hier de link naar de gps-track (gpx-bestand). De gps-track is met name nuttig in de graslanden omdat het pad niet overal goed zichtbaar is.
De wandeling begint en eindigt bij de Sint Willibrorduskerk aan de Hoofdstraat 80 in Heeswijk-Dinther. Kom je met de auto dan kun je die kwijt in een van de parkeervakken langs de Hoofdstraat.
Jazeker! Neem bij het station van Den Bosch bus 158 richting Veghel. Stap uit bij bushalte Mgr van Oorschotstraat. Je bent dan meteen bij de kerk, het startpunt van deze Trage Tocht.
In Heeswijk-Dinther heb je enkele horecagelegenheden. Zoals het een goed Brabants dorp betaamt, heb je pal tegenover de kerk café De Zwaan. Helaas gaat die doordeweeks pas na 19.00u open. Maar op vrijdag al om 14.00u. Overige openingstijden vind je op hun website. Nog geen 50 meter verder dan genoemd café vind je aan de Mgr. van Oorschotstraat het gezellig ogende le Petit Monde. In het weekend is dit restaurant geopend vanaf 12.00u. Doordeweek vanaf 17.00u.
Aan de route is er pas aan het einde horeca. De eerste die je tegenkomt is de Looz Corswarem Hoeve, gelegen vlakbij Kasteel Heeswijk. Snel daarna krijg je bij het kasteel zelf Bij de Barones. Hier kun je van dinsdag tot en met zondag vanaf 10.00u al terecht voor een heerlijk kopje koffie.
In de omgeving van Heeswijk-Dinther kun je mooie wandelingen en fietstochten maken. Het is dan ook fijn dat er meerdere accommodaties in de omgeving te vinden zijn. Ook liggen op diverse locaties de prachtigste natuurhuisjes.
