Kasteelwandeling naar Slot Loevestein en vestingsteden

De ontsnapping van Hugo de Groot in een boekenkist uit Slot Loevestein heeft vroeger diepe indruk op mij gemaakt. Toch ben ik in al die jaren nog niet bij dit kasteel geweest. De kasteelwandeling naar Slot Loevestein vanuit vestingstad Gorinchem bracht ons dan eindelijk op die plek. Onderweg genoten we van het prachtige Gorinchem, de natuur in de uiterwaarden en het fraaie stadje Woudrichem. Een schitterende wandeling met veel afwisseling. Met zelfs vier maal een overtocht met de pont over het water. Genieten van begin tot het einde!

Onze kasteelwandeling naar Slot Loevestein start in Gorinchem

Het vertrekpunt van onze route is bij station Gorinchem. We parkeren onze auto op de lege parkeerplaats naast het station. Al snel lopen we over de vestingwal die rondom het historische centrum van de stad ligt.

Niet voor niets is Gorinchem in 2021 verkozen tot mooiste vestingstad van het land. De stad ligt beeldschoon op een plek waar de Linge uitmondt in de Merwede. De wallen waarover we lopen zijn schitterend. Ze vormen een waar groen lint om de vestingstad. Links kijken we uit over de omgeving, rechts ligt de historische binnenstad. We passeren een molen, maar volledig in de steigers, zonder wieken en door doeken bijna aan het zicht onttrokken. De naam “Nooit Volmaakt” is nu wel heel toepasselijk. Iets verderop passeren we een andere molen, “De Hoop”. Die staat er beter voor, de wieken draaien volop in de wind.

We lopen onder de Dalempoort door de binnenstad in. Dit is de enig overgebleven stadspoort van Gorinchem uit de 16e eeuw. De andere drie poorten hebben de modernisering van de stad niet overleefd. In een mooi park aan de rand van de binnenstad wachten we op de aankomst van het veer. Dat zal ons straks naar Sleeuwijk brengen. Van Gelderland hebben we dan de oversteek gemaakt naar Noord-Brabant.

De Groesplaat

De overtocht met het veer over de druk bevaren Merwede duurt een klein kwartier. Op het zonnedek hebben we een mooi uitzicht op de omgeving. We zijn niet de enigen. Veel fietsers maken gebruik van de overtocht. We horen dat zij een prachtige fietsroute in de omgeving maken.

Behendig meert de schipper het veer af aan het steiger van Sleeuwijk. Van die plaats zien we niet veel. We lopen gelijk langs de jachthaven. De brasserie heeft een prachtig zonneterras, maar we weerstaan de verleiding.

Al snel lopen we door het natuurgebied De Groesplaat. We zijn de enigen die van dit prachtige stukje natuur genieten. Deze uiterwaarden vormen een leefgebied voor veel vogels. De lepelaar komt er regelmatig voor. Door de sterke verbetering van de waterkwaliteit in de Merwede vindt ie er voldoende lekkere vis om te verorberen. Ook komen er nu libellen voor die al 100 jaar niet meer voorkomen in deze streek.

Naast de bijzondere natuur van de uiterwaarden is de blik op Gorinchem fantastisch. Het rivierfront lijkt zo weggelopen uit een schilderij van een Hollandse meester. We zien de molens, de stadspoort en de bebouwing langs de kade. En op de rivier is het een komen en gaan van schepen.

Toch blijken we niet de enigen te zijn in dit gebied vandaag. We naderen een grote kudde IJslandse paarden. Zij zorgen er voor de noodzakelijke begrazing. Ons pad loopt ongeveer tussen de hele kudde door. Diverse merries hebben net een veulentje gekregen. We besluiten het gebod om op te paden te blijven, even te negeren. Met een wijde boog lopen we om de kudde heen, we willen geen onrust veroorzaken bij de moeders met hun veulens.

Vestingstad Woudrichem

Van verre valt ons de stompe kerktoren van Woudrichem al op. Die toren verloor in een storm van 1717 de spits. Sindsdien heeft de kerktoren de bijnaam “mosterdpot” gekregen. Woudrichem lag vroeger strategisch in het Land van Heusden en Altena. Woudrichem was samen met Gorinchem onderdeel van de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het geschut vanuit de stad ondersteunde vesting Gorinchem, Slot Loevestein en het naburige Fort Vuren.

De stad leefde van de visserij. Men viste vooral op rivierzalm in de Maas. Door de vervuiling in die rivier verdween de visserij. Toch zien we bij onze kasteelwandeling naar Slot Loevestein nog de vele sporen van dat verleden. We passeren de oude vissershaven, waar de tjalken en klippers nu aangemeerd liggen. Woudrichem, of Woerkum zoals de inwoners zeggen, bezit daarnaast een visserijmuseum. En de vele prachtige gevelstenen aan de historische panden verbeelden de visserij.

Wij lopen over de vestingwal en komen uit bij het voetveer naar Slot Loevestein. Het is er rustig, slechts twee fietsers maken gelijk met ons de korte tocht naar de overkant. Daar lopen we over een fietspad naar ons doel van deze kasteelwandeling: Slot Loevestein.

Slot Loevestein

Vanaf het pad hebben we al zicht op het stoere Slot Loevestein. Ridder Dirc Loef van Horne gaf in 1361 opdracht tot de bouw van het kasteel. Hij woonde er en het was zijn basis voor de rooftochten in de omgeving. Daarna werd het kasteel een verdedigingswerk. Eerst tegen andere feodale heren uit de streek, later tegen de Spanjaarden. Na de Tachtigjarige Oorlog kreeg Slot Loevestein de functie van staatsgevangenis. Het kasteel werd later onderdeel van de Oude en de latere Nieuwe Hollandse Waterlinie. De militaire functie werd in 1951 opgeheven. Nu is Slot Loevestein een rijksmuseum en heeft het de status van rijksmonument.

De bekendste gevangene in Slot Loevestein was schrijver en rechtsgeleerde Hugo de Groot. Tijdens de godsdiensttwisten werd hij, samen met Johan van Oldenbarnevelt, in 1618 gevangen genomen. Van Oldenbarnevelt kreeg de doodstraf. De Groot kreeg levenslange opsluiting in Slot Loevestein. Daar ging hij door met het schrijven van boeken. Hij ontving ook regelmatig boeken van zijn familie in een grote boekenkist. Soldaten brachten de kist daarna weer terug naar zijn familie. Tijdens de jaarmarkt in Gorinchem in 1621 vierde veel gevangenisbewaarders daar feest. Hugo de Groot zag zijn kans schoon en verstopte zich in de boekenkist. Soldaten zeulden de zware kist weer naar zijn familie. Zo was hij weer een vrij man. De Groot vluchtte direct naar Antwerpen.

Bezichtiging van Slot Loevestein

Met onze Museumkaart mogen we gratis de vesting van het Slot Loevestein in. Die kans laten we natuurlijk niet lopen. Links zien we de de soldatenhuisjes. Daarachter ligt een stenen bastion. Rechts van ons kijken we uit op het stoere kasteel. Voor ons staat het wapenarsenaal. Verder valt de ronde kruittoren op. Daarna lopen we een rondje over de vestingwallen van Fort Loevestein. Dat zijn de plekken waar we het mooiste uitzicht hebben op het kasteel.

Het kasteel kent veel smalle en steile trappen. Het valt ons op dat het van binnen niet groot oogt. We bekijken de tijdelijke expositie “denkend aan water” En we zien natuurlijk de boekenkist die Hugo de Groot zou hebben gebruikt bij zijn ontsnapping. Of het de echte is, weten we niet. Want ook het Rijksmuseum in Amsterdam, de Prinsenhof in Delft en een museum in New York beweren dat zij de boekenkist in hun collectie hebben.

Terug naar Gorinchem

Hierna vervolgen we onze wandeling door het Munnikenland. We maken een grote ronde om de vesting van Fort Loevestein. Ook dat levert mooie uitzichten op. Niet alleen van het kasteel, maar ook op het waterrijke gebied, de uiterwaarden en de vele knotwilgen.

We lopen weer terug naar ons voetveer van Woudrichem. Die brengt ons snel in de vestingstad. We nemen ruim de tijd om het prachtige stadsbeeld in ons op te nemen. Want de pont naar Gorinchem vertrekt pas over veertig minuten, lezen we. In de sfeervolle Hoogstraat staan de mooiste historische panden met fraaie gevelstenen. We bewonderen de enig overgebleven stadspoort, de Gevangenpoort. En we bezoeken natuurlijk de gotische kruiskerk met de mosterdpot.

Sfeervol eind van de kasteelwandeling naar Slot Loevestein

De veerdienst vaart stipt op tijd en brengt ons in minder dan een kwartier terug naar Gorinchem. Daar wijken we het laatste stukje bewust even af van de route. We willen graag beter kennismaken met het sfeervolle centrum van Gorinchem. Op de Langendijk en in de Burgstraat lopen we langs kleine hippe winkeltjes, we komen geen winkels tegen van een keten. In de oude vesting met de smalle steegjes vinden we veel antiek- en curiosawinkels.

Op de Grote Markt is het een drukte van belang. De druk bezette terrassen liggen heerlijk in de zon. Achter al die terrassen staat het voormalige stadhuis. Nu is dit het Gorcums Museum. Dat laten we dit keer links liggen. Wel bezoeken we het Hugo de Groot Poortje op het plein. De kist met Hugo de Groot erin werd naar een woonhuis aan de Grote Markt gebracht. Verkleed als metselaar kwam Hugo door dit poortje weer naar buiten en vluchtte naar Antwerpen.

Dan bereiken we onze parkeerplaats weer. Onze kasteelwandeling naar Slot Loevestein zit erop. Het is een prachtige dag geweest. We hebben mooie vestingsteden gezien, vier maal een overtocht met het veer gemaakt, door een bijzonder natuurgebied gelopen. En als kers op de taart een bezoek gebracht aan het Slot Loevestein. Maar er is nog zoveel meer te zien in deze vestingdriehoek. Zo hebben we Fort Vuren bijvoorbeeld niet bezocht. Vandaar dat we snel een weekend terugkomen voor een paar fietstochten in dit gebied.

Dit interesseert je wellicht ook

• De mooiste kastelen en buitenplaatsen in ons land
• Vestingsteden bezoeken
• Kastelenwandeling bij Ammerzoden
  
• Wandelen bij Zaltbommel