Ethiopië is de bakermat van de koffie. Zo’n 300 jaar voor Christus ontdekte een schaapherder in de regio Kaffa de koffieboon. Nu is koffie een belangrijk exportproduct van Ethiopië. De koffiecultuur is alom aanwezig in het land. Daarom is het een van de hoogtepunten van een bezoek aan dit land om een koffieceremonie mee te maken.
Arabica bonen
De lekkerste koffie begint bij de beste Arabica-koffiestruiken die vele gezinnen in hun achtertuin hebben. Experts beweren dat de beste koffiebonen ter wereld uit Afrikaanse landen komen zoals Ethiopië. De koffie is het grootste exportproduct van het land.
De koffieteelt is voornamelijk te vinden boven de 1200 meter in de berggebieden van Sidama, Harar en Ghimbi. Het plukken van de koffiebessen dient zorgvuldig en selectief te gebeuren; alleen de rode rijpe bessen ontwikkelen de beste groene koffiebonen.
Een koffieceremonie
De koffieceremonie is een belangrijke sociale en culturele traditie in Ethiopië. Ieder huishouden en zeker de restaurants hebben alle benodigdheden in huis om voor het bezoek een kopje koffie te zetten. Een teken van gastvrijheid, vriendschap en respect.
Je moet geen haast hebben om een koffieceremonie mee te maken. Houd er rekening mee dat een kopje koffie drinken een uur in beslag kan nemen. Wanneer je een hele koffieceremonie wilt meemaken, heb je tussen de 2 en 3 uur nodig.
De koffieceremonie wordt door de vrouw of de dochter des huizes uitgevoerd in traditionele, witte Ethiopische kleding. Het is een geweldig ritueel dat je overal in Ethiopië tegenkomt. Een bezoek aan dit land is zeker niet compleet als je geen koffieceremonie hebt meegemaakt.
Attributen voor de koffieceremonie
Allereerst worden alle attributen klaargezet. Dat zijn een laag tafeltje waarop de kopjes worden gezet, de Jebena (de koffiepot), een houtskoolvuurtje om de koffiebonen op te branden, de kruiden (zoals wierook en mirre) om samen met de koffie de ceremonie te begeleiden met heerlijke geuren en om God te kunnen behagen. De grond wordt bestrooid met vers gras en niet te vergeten popcorn.
De koffiebonen worden van tevoren gewassen en gebrand. De gastvrouw bepaalt wanneer de koffiebonen klaar zijn voor de koffie. Wanneer de bonen een mooie glanzende kleur hebben, gaat zij met het pannetje langs de gasten om hen de geur van de vers gebrande bonen te laten opsnuiven. De aroma’s worden door de kamer verspreid. Zo kan iedereen meegenieten van de vers gebrande bonen.
de koffiepot: Jebena
Vervolgens wordt de koffie in een vijzel fijngestampt en ondertussen wordt het water in de Jebena aan de kook gebracht. De Jebena is een uit klei gemaakte pot die aan de onderkant rond is. Aan de bovenkant heeft de pot een kleine opening om de koffie in te strooien. De ronde onderkant is gemakkelijk te plaatsen in het vuurtje. Wanneer de Jebena van het vuur komt, plaatst de vrouw deze in een speciaal van riet gemaakt rondje.
Nadat de koffiebonen zijn fijngestampt, doet men die met kokend water in de Jebena. Nu is het wachten tot de koffie genoeg heeft getrokken en klaar is om te schenken. Ondertussen krijgen de gasten de heerlijke, vers gepofte popcorn voorgeschoteld. Als de koffie voldoende op sterkte is, schenkt de gastvrouw vakkundig de koffie in. Ze houdt hierbij de Jebena zo’n 10 centimeter boven de kleine koffiekopjes.
Belangrijk ritueel
De ceremonie is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven en vindt in ieder gezin minimaal één keer per dag plaats. Daarnaast gebeurt dit ook veel in restaurants na het eten.
Het is een belangrijke vorm van gastvrijheid en de Ethiopiër neemt de tijd voor een kopje koffie. Bij de koffieceremonie zit altijd iedereen rond het kleine tafeltje met elkaar te praten om de contacten te onderhouden, een goed gesprek te voeren en het nieuws uit te wisselen. Het “snelle” kopje koffie zoals wij dat kennen, kom je alleen tegen in “coffee bars”. Voor een Ethiopiër is koffie drinken een ritueel.
Hoewel in Ethiopië vele koffiehuizen zijn, is het aan te raden om voor een lekker kopje koffie een kijkje te gaan nemen bij Tomoca in Addis Abeba. Dit is een van de leukste en oudste koffiezaken van het land. Er zijn ondertussen meerdere vestigingen van Tomoca in de stad. Die in Wawel street is wel de meest bezochte en de mooiste versierde winkel. Hier zie je niet alleen de koffieceremonie, maar kan je voor ± 50 cent een lekker kopje koffie drinken en is de koffie vers gebrand. Voor de liefhebbers wordt er nog een gebakje geserveerd.
Koffie-etiquette
Wanneer iemand je uitnodigt voor het bijwonen van een koffieceremonie, mag je eigenlijk deze uitnodiging niet afslaan. Eventueel kun je een gids vragen het woord te doen en je te verontschuldigen als het je niet uitkomt. Wanneer je echt niet van koffie houdt vraag dan naar thee. Houd er wel rekening mee dat men niet overal theezakjes in huis heeft.
Wil je graag naar Ethiopië, maar zie je op tegen het allemaal zelf regelen? Neem dan contact op met Mayke Tours. Deze reisorganisator biedt kleine groepsreizen aan waarbij je echt in contact komt met de lokale bevolking. Daarnaast kun je een individuele maatwerkreis laten samenstellen door Mayke Tours.
