Voor een relatief kleine provincie heeft Utrecht bijzonder veel kastelen en buitenhuizen. Je kunt dan ook talloze landgoedwandelingen maken, de een nog mooier of interessanter dan de ander. Een prachtig voorbeeld is de landgoedwandeling vanuit Wijk bij Duurstede naar het nabijgelegen Cothen. Je begint en eindigt deze wandeling met een prachtig middeleeuws kasteel. Een ideale combinatie van een gezellige stadswandeling met een rustige wandeling door een fraaie, landelijke omgeving.
Onze wandeling door Wijk bij Duurstede
De naam Wijk bij Duurstede (afgekort tot ‘Wijk’) betekent ofwel nederzetting of rivierbocht bij Dorestad. Het huidige Wijk bevindt zich op de plek waar het van oudsher Keltische Dorestad in de vroege middeleeuwen lag. In die periode was Dorestad nagenoeg de belangrijkste internationale handelspost van Noordwest-Europa. Dit had Dorestad te danken aan de ligging op het kruispunt van twee belangrijke handelsroutes over water. Via de Kromme Rijn en de Utrechtse Vecht werd handel gedreven met de noordelijke (Friese) gebieden. De Lek was de handelsroute tussen het Rijnland en Noord-Frankrijk en Engeland.
Dorestad werd in de negende eeuw diverse keren geplunderd door de Vikingen. Maar het waren de burgeroorlogen ten tijde van de Deense heersers waardoor Dorestad uiteindelijk ten onder ging. De nederzetting Wijk bij Duurstede ontstond bij een oude woontoren, die later zou uitgroeien tot Kasteel Duurstede. In 1300 kreeg de nederzetting stadsrechten. Niet lang daarna werd de stad versterkt met wallen en een gracht. Halverwege de veertiende eeuw groeide Wijk in oostelijke richting. Er werden vervolgens stadsmuren en stadspoorten gebouwd. En vele eeuwen later de nieuwbouwwijk waar wij onze wandeling starten.
Begin van onze wandeling
Het is zonnig vandaag, maar ook wat fris. Gekleed in dikke winterjassen steken we de rondweg over. Het eerste deel van de wandeling door de nieuwbouwwijk vinden we niet zo bijzonder. Maar zodra we de Hordenboomgaard betreden begint het interessant te worden.
Op een groot informatiebord lezen we dat we ons begeven in de “laatste grote Goudrenetten hoogstamboomgaard” van de regio. Het is een ecologische boomgaard, beheerd door vrijwilligers en beweid door schapen. Via een slingerend pad lopen we langs de wollige grazers door de groene oase. Over dik een maand moet het er met de bloesem idyllisch uitzien, bedenken we ons.
De boomgaard komt uit bij het stadspark. Op enkele jonge gezinnen met kinderwagens na, is het er bijzonder rustig. Toch lijkt het ons een heerlijk park om er op een zondagmiddag te vertoeven. Vooral als het wat warmer is. We vervolgen de route en komen via de groene omgeving rond het sportpark bij de singel rond het kasteelpark. Omdat de bomen nog geen blad dragen zien we het prachtige Kasteel Duurstede al liggen.
Kasteel Duurstede
We steken de singel over en betreden het fraaie loofbos van het kasteelpark. Het brede pad leidt ons naar de slotvijver met het prachtige, middeleeuwse kasteel. In 1270 liet landheer Zweder van Abcoude hier een verdedigbare woontoren bouwen. Op deze locatie lag eeuwen daarvoor nog Dorestad.
Midden 15e eeuw ging het eigendom van de toren naar David, de nieuwe bisschop van Utrecht. Omdat er al een andere bisschop in Utrecht resideerde, nam hij zijn intrek in Kasteel Duurstede. Hij vond de toren echter wat te mager dus bouwde hij het uit tot het huidige, veel grotere kasteelcomplex. In de decennia die volgden was het kasteel het toneel van grote feesten en kunst. Door geldgebrek raakte Kasteel Duurstede in de 16e en 17e eeuw in verval. Gelukkig is het sprookjesachtige kasteel in de laatste anderhalve eeuw uitstekend gerestaureerd.
Het rijksmonument is op deze mooie dag helaas gesloten voor het publiek. Jammer, want we zijn reuze benieuwd hoe het kasteel er van binnen uitziet. Van 1 april tot 1 november ben je er op de maandagen na van harte welkom.
Veldje Van Mazijk
Vanaf de slotgracht lopen we het zo op het eerste gezicht stokoude centrum van Wijk binnen. Alsof we terug in de tijd zijn. Dit geldt vooral voor het pittoreske straatje Langs de Wal. We steken genoemd klinkerstraatje over en komen uit in de Muntstraat. Hier vergapen we ons aan de oude, grote woningen. Je zou er maar wonen!
Via een smal, stokoud steegje bereiken we een lindenlaan, Mazijk genaamd. Tot de 17e eeuw was de Mazijk nog een gracht. Deze liep van de kerk tot aan het kasteel. Het verhaal gaat dat bisschop David zich vaak onder muzikale begeleiding naar zijn slot liet varen. De gracht is nu een fraai, groen pad tussen de oude muren van de achtertuinen van woningen. Het pad voert ons naar het ‘Veldje van Mazijk’, omringd door de mooiste huizen. Het veldje is vernoemd naar een familie die er in de 16e eeuw woonde. Hier worden vaak evenementen gehouden zoals festivals en kunstmarkten. Op deze zonnige winterdag is het er op enkele dagjesmensen na, rustig.
Korenmolen Rijn en Lek
We lopen verder door het oude centrum en bereiken de stadsmuur aan de Havenweg. Een bord van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden vertelt ons dat de stadsmuur ook een dijk is. Al zeven eeuwen lang beschermt de muur de bewoners tegen vijanden. Maar als waterkering dus ook tegen hoogwater.
De route leidt langs de stadsmuur/waterkering naar een bijzondere molen. De molen zelf is misschien niet zo bijzonder maar wel de locatie: namelijk bovenop de 14e eeuwse stadspoort! De korenmolen is gebouwd midden 17e eeuw maar functioneerde toen als runmolen voor de leerlooierij. Graan mocht er in die tijd niet gemalen worden. Dit was voorbehouden aan twee andere molens in Wijk. Toen die molens buiten bedrijf raakten, stapte korenmolen Rijn en Lek over op graan. Nog steeds wordt hier op gezette tijden graan gemalen. De fraaie molen is op woensdag- en zondagmiddag te bezoeken als de molen draait.
Het gezellige, oude centrum van Wijk
De wandeling voert ons verder door de meest pittoreske straatjes van Wijk bij Duurstede. Bij elke steeg of straat staan we meerdere keren stil voor een foto. Wat is het hier leuk! Maar door ons enthousiasme slaan we niet vóór de molen linksaf, maar daarna. We komen uit bij een plein met een kerk. Het is de neogotische Johannes de Doperkerk uit begin 20e eeuw. Het is alsof de kerk net uit is, want er pal naast is het een drukte van belang. Overal staan marktstalletjes waar heerlijke lekkernijen worden verkocht. We realiseren ons ineens dat we dit soort gezelligheid de afgelopen twee jaar erg gemist hebben.
We merken onze vergissing op en lopen ongeveer 200 meter verder naar de Markt. Hier staat nog een andere kerk met bijna dezelfde naam. Het is de Sint Jan de Doperkerk, maar de mensen noemen hem de Grote Kerk. De gotische pseudobasiliek uit de 14e eeuw die door geldgebrek nooit is afgebouwd. De Grote Kerk heeft om die reden een stompe toren. Je kunt hem niet missen! Aan de gezellige Markt vind je naast diverse cafés en terrassen, het Museum Dorestad en de plaatselijke VVV.
Wandeling naar Cothen
We vervolgen onze landgoedwandeling vanaf de Markt richting de Kromme Rijn. Via enkele leuke wijken en plantsoen-achtige groenstroken komen we op een voormalig jaagpad: het Groenewoudpad. Snel daarna bereiken we het kleine natuurgebied Vikinghof. De beheerder, het Utrechts Landschap, legt aan de Kromme Rijn steeds meer natuurlijke oevers aan. Het is een fraaie, landelijke omgeving, maar ook historisch interessant. Zo zijn aan de Kromme Rijn restanten gevonden van mogelijk Huis Riebeeck. VOC-koopman Jan van Riebeeck, stichter van Kaapstad, liet hier in de omgeving namelijk een hofstede bouwen.
Op weg naar Cothen komen we langs de gezellig ogende landwinkel De Kersenhut. Het is niet alleen een winkel maar ook een soort van restaurant en een kersenmuseum. Leuke plek voor een kop koffie, maar we willen meteen door naar Cothen. Snel daarna bereiken we via een smal pad de bebouwde kom van Cothen.
Het oude, pittoreske Cothen
Cothen ontstond als boerendorpje in de 10e eeuw. Sinds begin 11e eeuw kwam de nederzetting in het bezit van de domproosdij van Utrecht. Het gezag van de domproost werd later flink ondermijnd door Wijk bij Duurstede en de Leenheren van Rhijnestein. Het dorpje wisselde vervolgens tot midden 15e eeuw dikwijls van eigenaar. In 1996 werd het zelfstandige Cothen samen met Langbroek en Wijk Bij Duurstede één nieuwe gemeente.
Sint Agneskerk
Op het kruispunt van de Brink en de Dorpsstraat zien we een prachtig, oud, klein kerkje liggen. Er staat een oude muur om het terrein rond de kerk. Bij een doorgang betreden we het terrein en komen uit in een fraai aangelegde tuin. Al is het winter, in het gras komen prachtig gekleurde bloemen op. We zijn nu bij de Sint Agneskerk.
Dit kerkje heeft een interessante historie die ruim 800 jaar teruggaat. De kerk is enkele keren verwoest, maar steeds weer herbouwd. De laatste keer was being 18e eeuw nadat de Fransen eind 17e eeuw er flink huis hielden. Eind vorige eeuw onderging de Sint Agneskerk nog een volledige restauratie. Daarbij is het interieur in zijn karakteristieke blauwe kleur hersteld.
Kasteel Rhijnestein
Via de Brink komen we weer uit bij de Kromme Rijn. We steken de rivier over en krijgen direct daarna een kasteeltje te zien: kasteel Rhijnestein. We lopen over het zandpad naar de fraaie poortwoning. De poort staat open maar er hangt een bordje met “Verboden toegang”. Kasteel Rhijnestein wordt nog steeds bewoond door een adellijke familie die, begrijpelijk, geen pottenkijkers wenst.
Ook dit kasteel geniet een bijzonder interessante historie. De woontoren uit midden 13e eeuw wisselde dikwijls van eigenaar. Wellicht de meest spraakmakende bewoner was roofridder Jan van Arkel, bastaardzoon van de bisschop van Utrecht. Hij zit zijn vader en diens opvolgers zo vaak dwars dat het kasteel eind 14e eeuw werd ingenomen.
We genieten nog even van de aanblik van het prachtige, roemruchte kasteel en wandelen verder. Een karrenspoor voert ons richting het centrum van Cothen. Vlakbij de provinciale weg treffen we de bushalte. De heerlijke wandeling zit er weer op. We besluiten er zeker terug te keren in het bloesemseizoen.
Praktische zaken voor de landgoedwandeling van Wijk bij Duurstede naar Cothen
De wandeling vanuit Wijk bij Duurstede naar Cothen is in totaal 11 kilometer. Het grootste deel gaat over verharde paden en wegen.
Op de wandelzoekpagina vind je zowel een routebeschrijving als een routekaart en een gps-route (gpx-bestand).
Officieel startpunt van de wandeling is bushalte Amstel aan de Hordenweg in Wijk bij Duurstede. Dit is ter hoogte van Beerze 20. Het eindpunt van de wandeling is bij bushalte Cothen aan de Cotherweg in Cothen. Hier kun je bus 56 nemen naar Amersfoort of weer terug naar Wijk bij Duurstede.
Ja. Je kunt de auto parkeren in de woonwijk bij bushalte Amstel. Wel moet je uiteindelijk nog terug zien te komen vanuit Cothen naar Wijk bij Duurstede. Dit kan met bus 56. Je komt dan weer uit bij bushalte Amstel.
In zowel Wijk bij Duurstede als in Cothen is er veel horeca aan de route te vinden. Eentje die wat ons betreft extra aandacht verdient is landwinkel De Kersenhut in Cothen. In de Schenkerij serveren ze de lekkerste streekproducten. Maak je de wandeling eind juni, bezoek dan hun Kersenfestival!
In Wijk zijn er enkele, bijzonder charmante overnachtingsmogelijkheden. Zoek je meer iets in de natuur om de nacht door te brengen, overweeg dan een natuurhuisje. Je vindt ze onder meer in Cothen en in het nabijgelegen Langbroek.
