Museumdorp Orvelte, dit zijn alle bezienswaardigheden
Museumdorp Orvelte, dit zijn alle bezienswaardigheden
Het historische plaatsje Orvelte in Drenthe is één groot openluchtmuseum. Langs de oude klinkerweggetjes liggen de mooiste Saksische boerderijen. Je vindt hierin tal van leuke ambachtelijke bedrijfjes. Het dorp staat model voor het traditionele Drentse esdorp anno 1900. Daarom mag museumdorp Orvelte niet ontbreken bij je bezoek aan Drenthe!
Het vroegere leven in museumdorp Orvelte
Men vermoedt dat Orvelte tussen de 11e en 13e eeuw is gesticht. De naam is afkomstig van een samentrekking van “over het veld”. In het Drents is dit “Oer ‘t veld”. In 1612 wonen er in het dorp iets meer dan 10 boeren. Zij moesten hun land winnen in het alom aanwezige bos. Ze kozen voor plekken in de buurt van hoger gelegen gronden. Hier was de akkerbouw het beste mogelijk. De lager gelegen gronden kregen een bestemming als weiland.
De akkers werden in de loop der jaren een groter en aaneengesloten gebied. Dit was de zogenaamde “es”. Vandaar dat je de naam “esdorpen” in Drenthe zo vaak tegenkomt. De es werd beschermd door aangelegde houtwallen en stroken bos. Daarnaast was er een groot heidegebied.
Voor de bemesting van de akkers gebruikten de boeren schapen. De kudde bestond vroeger wel uit zo’n 2.000 schapen. De schaapherder verzamelde iedere ochtend alle schapen op de Brink, het dorpsplein. Via de Schapendrift leidde hij de kudde naar de heide. Aan het einde van de dag kwamen de schapen terug naar de Brink. Vanaf hier wist elk schaap zonder hulp de eigen stal te vinden. Iedere boerderij had vroeger een schaapskooi, sommige boerderijen zelfs meerdere. In de stal verzamelden de boeren de schapenkeutels om later hun land mee te bemesten.
Wat te doen en te zien in museumdorp Orvelte
Orvelte is een voetgangersdomein. Auto’s zijn niet toegestaan in het kleine brinkdorp. Omdat Orvelte niet groot is, is het wandelen langs de bezienswaardigheden geen enkel probleem. Voor een aantal bezienswaardigheden in het dorp moet je een kleine toegangsprijs betalen. Maar zo krijg je wel een uniek beeld van het leven in Orvelte rond de vorige eeuwwisseling.
Melkmuseum ‘t Melkfebriekie
‘t Melkfebriekie is een piepklein en schattig museum. Vroeger huisde hier de handkrachtboterfabriek. In die fabriek maakte men melk, karnemelk en boter. In het museum volg je de melk vanaf het moment dat het door de boer werd aangevoerd tot de vulling van de melkfles. Het laboratorium neemt een belangrijke plaats in in het museum. Je ziet diverse voorwerpen die men in het laboratorium gebruikte. In de verwerkingsruimte staan tal van melkbussen in allerlei maten. Ook zie je de vele melkflessen die werden gebruikt. In het naastgelegen winkeltje kun je diverse zuivelproducten kopen.
Het Ottenshoes
In een van de mooiste boerderijen van Orvelte krijg je een kijkje in het leven van de familie Ottens. Deze familie woonde en werkte er in de 19e eeuw. Het Ottenshoes is een oude Drentse boerderij. Je hebt er een schaapskooi, hooischuur, stookhok en een “zuddenschuur”. Deze laatste diende als opslagruimte voor turf. Daarnaast is er een leuke multimediale voorstelling over de geschiedenis van Orvelte. In de zomer zijn er regelmatig demonstraties binnen en buiten het Ottenshoes. Zo zie je dan het weven, spinnen en kaarsen maken. Je mag het Ottenshoes alleen bezichtigen onder begeleiding van een gids.
Jan Kruismuseum
Sinds 2019 staat in Orvelte het Jan Kruismuseum. Het is een ode aan de man die vooral bekend werd van zijn strip “Jan, Jans en de kinderen”. Deze verscheen vanaf 1970 wekelijks in de Libelle. Hij heeft die strip bijna 30 jaar getekend. Kruis wist hierin een tijdsbeeld te typeren van een doorsnee Nederlands gezinsleven. Maar naast striptekenaar was hij ook reclametekenaar en een veelzijdig beeldend kunstenaar. Je kunt hier ook je eigen stripfiguur tekenen. De kunstenaar zelf begeleidt je hierbij. Op een groot beeldscherm weliswaar, want Kruis overleed in 2017.
Ambachtentuin
Tegenover het naar eigen zeggen grootste “kachelparadijs van Nederland” heeft dit bedrijf een Ambachtentuin. Hier kun je genieten van diverse traditionele oude ambachten. Deze kom je tegen in de Ambachtentuin:
Houtzagerij
De houtzagerij bestaat al sinds circa 1850. In Orvelte wordt hij nog bijna iedere dag gebruikt. Een stoommachine zorgt voor de aandrijving van de zaagmachine. Houtzagen is een ambacht dat vakwerk vereist tot op de laatste millimeter. Orvelte is een van de weinige plaatsen in Nederland waar je het houtzagen op deze wijze kunt bezichtigen.
Klompenmakerij
In de klompenmakerij zie je stap voor stap hoe een stuk hout transformeert tot een klomp. Deels gebeurt dit machinaal, maar het grootste werk wordt nog steeds met de hand gedaan. Vroeger droeg men in Orvelte dagelijks klompen. Ook op zondag, als ze naar de kerk gingen. Om er “op zijn zondags uit te zien”, schuurde men de klompen dan met wit zand. Zo vielen ze niet zo uit de toon bij de nette kleding.
Smederij
De smederij van Orvelte is eeuwenoud. Hij bestaat al sinds midden 18e eeuw. Boven het vuur werkt de smid zich in het zweet om diverse metalen gebruiksvoorwerpen te smeden. Het belangrijkste uitrustingsstuk voor een smid is de esse. Hierin wordt de gloeiende smederijkolen verhit tot temperaturen van 1250 °C. Op het aambeeld werkt de smid vervolgens de gloeiende metalen om tot praktische producten.
De Vuurplaats en De Pijp
Achter de haardenfabrikant zie je de tentoonstelling De Vuurplaats & De Pijp. Hier leer je alles over het ontstaan van vuur. Daarnaast is het een expositieruimte van allerlei oude haarden en kachels. Veel van die oude originele kachels zijn afkomstig uit verschillende Nederlandse provincies. Je kunt ook oude kachels kopen, als decoratie of voor in de tuin als buitenhaard.
Schaapskooien op de Brink
Op het centrale plein in het dorp staan enkele schaapskooien. Hier zie je duidelijk hoe de stallen vroeger gebouwd werden. Lang geleden had iedere boer zijn eigen kooi voor zijn schapen. Vaak was deze in het verlengde van de boerderij aan de achtergevel gebouwd. Een schaapskooi bestond uit altijd twee delen. In het eerste deel verbleven de schapen. Het andere deel diende als opslagplaats voor hooi. Niet voor niets waren de onderste delen van het staldeel gemetseld. Die muren waren beter bestemd tegen de inwerking van de schapenmest dan hout.
Nu verblijft de hele schaapskudde van Orvelte in de schaapskooien op de Brink. De kudde bestaat volledig uit één ras, het zeer zeldzame Schoonebeeker schaap. Het is in vergelijking tot andere heideschapen een groot ras. Vaak zijn ze bont van kleur. Als je geluk hebt, kom je de kudde tegen op de heidevelden rondom Orvelte.
’t Bakkershoes
In een nostalgisch ingerichte boerderij bevindt zich ‘t Bakkershoes. Hier geniet je van verse Kniepertjes (een Drents koekje), kruidkoek, krentenwegge en andere lokale specialiteiten. De eigengemaakte appeltaart is overheerlijk. In het hoogseizoen kun je hier je eigen Kniepertjes bakken. In de woonkamer staat een bonte verzameling van oude gebruiksvoorwerpen en antiek. Veel hiervan is te koop. Daarnaast schuif je in de woonkamer aan voor een lekkere kop koffie met een stuk appeltaart.
Verder vind je in het museumdorp Orvelte nog de kleinste dierentuin van Nederland. En wie geïnteresseerd is in oude vrachtauto’s, mag het kleine vrachtautomuseum niet overslaan. Maar misschien is wel het allerleukste gewoon slenteren over de Dorpsstraat, de Brink en de aangrenzende straten. Lopend over de oude klinkerwegen verplaats je je echt in het Drentse leven van ruim een eeuw geleden.
Wandelroutes rondom museumdorp Orvelte
Het Drentse boerenleven speelde zich eeuwenlang af in het landschap rondom het dorp. Weitjes, hooilanden, essen, houtwallen, heide en bossen zijn daarom nauw verbonden met het dorp. Een fraaie wandelroute is de route “Oer ‘t Veld”. De rood gemarkeerde wandeling is 6 kilometer lang. Je kunt deze eventueel inkorten tot 4 kilometer. Dit staat duidelijk aangegeven op de route. Alle kenmerkende gebieden komen bij die wandeling aan bod. Daarnaast loop je ook langs de IJzertijdboerderij. Dergelijke boerderijen stonden in de IJzertijd in dit gebied. Echt een leuke wandeling om te maken met een uitstekende markering!
Een andere fraaie wandeling is de Groene Wissel Orvelte. Deze is met acht kilometer iets langer. Dus heb je net iets langer de tijd om van alle kenmerkende landschappen bij Orvelte te kunnen genieten!
Fietsroutes bij Museumdorp Orvelte
Als je wilt fietsen rondom Orvelte, zijn er voldoende mogelijkheden. Je krijgt zo de kans om te genieten van de prachtige omgeving en nog enkele andere karakteristieke plaatsen te bezoeken. Dit zijn de mooiste fietsroutes bij Orvelte.
De lange fietstocht van ruim 52 kilometer vinden we de allerleukste. Die voert langs diverse brinkdorpen, vennen en heide. Hiermee krijg je bij één tocht een veelomvattend beeld van de cultuur en natuur in Drenthe. Ook kom je in de buurt van het indrukwekkende herinneringscentrum Kamp Westerbork. Als je tijd over hebt, mag je dit eigenlijk niet missen.
Meest gestelde vragen over museumdorp Orvelte
Vanuit Emmen neem je de N381 richting Beilen. Bij afslag Wezup volg je de borden naar Orvelte. Vanaf de A28 neem je afslag 31 richting Westerbork (N381). Volg de borden naar Westerbork. In Westerbork staat Orvelte aangegeven op de borden.
Orvelte is tevens met de bus te bereiken. Vanaf Assen, Emmen of Beilen neem je QBuzz-lijn 22. Deze stopt bij Orvelte.
Het dorp is volledig autovrij. Aan de rand van het dorp liggen twee grote parkeerplaatsen. Een dagkaart kost € 3. Vanaf beide parkeerterreinen sta je met een paar voetstappen in Orvelte.
Orvelte is in het hoogseizoen en tijdens de weekenden een populaire bestemming. Het kan er dan erg druk zijn. Kom daarom, zeker in de zomermaanden, op een doordeweekse dag genieten van het authentieke dorp.
De meeste voorzieningen in Orvelte zijn in het hoogseizoen geopend vanaf 10 uur. In de maanden oktober tot en met maart zijn de meeste bezienswaardigheden alleen in het weekend geopend. Kijk voor de openingstijden van de winkeltjes, horecagelegenheden en andere attracties in Orvelte vooraf nog even op e website van de desbetreffende gelegenheid. Dat kan teleurstellingen voorkomen. Zie ook deze webpagina van Orvelte.
Bij vier gelegenheden kun je je laten verwennen. Dit zijn: De Vuurplaats van BINt, het Dorpscafé Warmolts, de Schenkerij & Lunch en restaurant De Drentse Heerlijkheid. Het zijn alle vier unieke locaties in een authentieke omgeving.
Op minder dan 2 kilometer afstand ligt het prachtige vakantiepark Landal Orveltermarke. Hier vindt je luxe huizen in Drentse boerderijstijl. in Daarnaast biedt Natuurhuisje diverse sfeervolle accommodaties aan in Orvelte of de directe omgeving. Tot slot liggen er enkele B&B’s in het dorp, zoals B&B De Heuizolder, B&B de Slaoperij en B&B Op 1
