Naumburg: stad met een rijke geschiedenis
De geschiedenis van Naumburg begint in de 11e eeuw. Het waren de graven van Meißen die de stad stichtten. Strategisch gelegen langs de handelsroutes tussen Leipzig, Erfurt en Halle, groeide Naumburg uit tot een belangrijke handelsstad. Het werd later zelfs de zetel van het bisdom Naumburg-Zeitz, wat bijdroeg aan de snelle groei en welvaart van de stad. De stadsmuren die in de 12e eeuw werden gebouwd, dienden zowel als bescherming tegen vijanden als een symbool van Naumburg’s bloeiende handel.
Door de eeuwen heen heeft Naumburg vele ups en downs meegemaakt. In de 17e eeuw leed de stad zwaar onder de Dertigjarige Oorlog, zoals veel steden in Midden-Europa. Ondanks deze verwoestingen bleef Naumburg een belangrijk religieus en economisch centrum. In de 19e eeuw bracht de industrialisatie nieuwe welvaart, maar ook grote veranderingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd Naumburg onderdeel van Oost-Duitsland en beleefde het een periode van herstel en wederopbouw, waarbij veel van zijn historische erfgoed bewaard bleef.
Via Regia: handels- en pelgrimsroute
De Via Regia (Koninklijke Weg) was een handelsroute die steden van Spanje tot Oekraïne met elkaar verbond. Het oostelijke deel van deze route liep door Naumburg. Het zorgde voor een verbinding met andere belangrijke knooppunten, zoals Leipzig in het oosten en Frankfurt am Main in het westen. Over de Via Regia werden waardevolle goederen vervoerd. De ligging van Naumburg op deze route zorgde voor economische welvaart en maakte het tot een belangrijke handelsstad. Naast handelaren maakten ook pelgrims gebruik van de Via Regia. De weg leidde naar religieuze centra zoals Santiago de Compostela in Spanje en andere bedevaartsoorden in Midden- en West-Europa.
Naumburg lag op het kruispunt van twee belangrijke handelsroutes: de Via Regia (Oost-West) en de Regensburger Straße (Noord-Zuid). Deze ligging maakte de stad een strategisch belangrijk knooppunt voor handel en verkeer. Zo ontstond er een levendige markt. Het leverde Naumburg naast welvaart een belangrijke politieke en religieuze machtspositie op.
Historische tram van Naumburg
We beginnen ons bezoek nostalgisch met een tramrit. Deze historische tram rijdt al sinds 1892 vanaf de rand van de stad naar het centrum. Vanaf de rand van de stad rijdt de tram in een route van zo’n 2,5 kilometer langs belangrijke bezienswaardigheden waaronder de Dom en de Marktplatz.
Na een periode van stilstand werd de tram in de jaren ‘90 gerestaureerd en opnieuw in gebruik genomen. De historische tram heeft nog steeds zijn oorspronkelijke charme, met klassieke wagons die ons terugbrengen naar vervlogen tijden.
De trambestuurder is van alle markten thuis. Hij verkoopt en controleert de kaartjes, geeft informatie over het traject en stuurt de tram behendig door het verkeer. Daarnaast helpt hij de veelal oudere passagiers bij het in- en uitstappen.
Dom van Naumburg: een meesterwerk van architectuur
We staan oog in oog met een meesterwerk van de middeleeuwse bouwkunst: de Dom van Naumburg. De imposante gevel nodigt ons uit om binnen te treden. Bij elke stap die we zetten, reizen we terug in de tijd. De bouw van deze kathedraal besloeg een lange periode, waarbij romaanse en gotische elementen naadloos in elkaar overvloeien. Begeleid door een gids dwalen we uren rond in het heiligdom. Daarbij vallen vooral de volgende bezienswaardigheden op.
Westelijk koor: koningspaar in steen
In het westelijk koor treffen we de beroemde beelden van Uta en Ekkehard aan. Deze levensechte figuren, gesneden door de onbekende ‘Meester van Naumburg’, lijken ons aan te kijken. Hun gezichten stralen een diepe spiritualiteit uit. Het zijn niet zomaar beelden; het zijn portretten van een echtpaar dat een belangrijke rol speelde bij de bouw van de Dom. Naast die twee levensechte beelden bewonderen we nog diverse andere sculpturen en de fraaie glas-in-loodramen.
Oostelijk koor: hemelse muziek
Het oostelijk koor is een oase van rust. De prachtige glas-in-loodramen zorgen voor een fraai kleurenspel in deze serene ruimte. Hier beleven we de hemelse muziek die ooit door de koorzangers werd gemaakt. De akoestiek is nog steeds fenomenaal.
Maria-altaar
Het Maria-altaar is het hart van de Dom. Hier werd Maria vereerd. Het altaarstuk is een kunstwerk op zich, met talloze fijne details. We kunnen lang naar de beelden kijken en ons voorstellen hoe de mensen vroeger hier samenkwamen om te bidden.
Crypte
We dalen af naar de crypte, een mysterieuze ruimte onder de Dom. Hier liggen de fundamenten van de oudste delen van de kerk. De muren zijn versierd met eenvoudige fresco’s. Het is een plek waar we tot rust komen en de geschiedenis van de Dom kunnen voelen.
Schatten van de Dom
De Dom van Naumburg herbergt talloze schatten: kostbare relieken, oude handschriften en prachtige liturgische voorwerpen. In het museum bij de Dom kunnen we deze schatten van dichtbij bewonderen. Bijzonder zijn de immense boeken uit de middeleeuwen. Het was werkelijk niet alleen monnikenwerk om de boeken te schrijven. Maar ook om die te tillen: een boek weegt soms wel meer dan 40 kilo.
West- en oostoksalen
De west- en oostoksalen (balkongalerijen) zijn versierd met prachtige beelden die verhalen uit de Bijbel vertellen. De kunstenaars die deze beelden hebben gemaakt, waren ware meesters. De expressieve gezichten en de levendige poses maken deze beelden tot een onvergetelijke ervaring.
Naast deze hoogtepunten zijn er nog veel meer bezienswaardigheden in de Dom van Naumburg. Ieder detail weet ons te treffen, zoals de bijzondere trapleuningen in het oostelijk koor, de diverse kapellen, de kruisgang en de tuin van de kathedraal. Dat dit heiligdom op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat, is meer dan terecht.
We verlaten de Dom met een gevoel van ontzag en verwondering. De Dom van Naumburg is een tijdloze schoonheid, een plek waar geschiedenis, kunst en geloof samenkomen. Wij hebben het geluk dat we met een gids dit heiligdom konden zien. Als je de Dom zelf wilt bezoeken, is er overigens een uitstekende audiotour in het Nederlands mogelijk. Die duurt twee uur als je alle hoogtepunten wilt zien. Daarnaast zijn er op verschillende momenten openbare rondleidingen door een gids in de Dom.
Stadswandeling door Naumburg
Nog onder de indruk van ons bezoek aan de Dom vervolgen we onze ondekkingstocht door de stad. Want Naumburg heeft veel meer te bieden dan alleen de kathedraal. We beginnen bij de Jakobsstraße, een voormalige winkelstraat die ooit deel uitmaakte van de Via Regia. In deze straat kruisten de kooplieden en handelaren uit heel Europa elkaar. Als we onze ogen dicht doen en ons terug wanen in de tijd, horen we de karrewielen ratelen over de geplaveide straten.
Marktplein
Op het Marktplein zijn we terug in de 16e eeuw. Rondom het plein staan prachtige huizen. Ooit woonden hier kooplieden. Kleurrijke gevels en sierlijke details van de gebouwen zijn getuigenissen van hun rijkdom in die tijd. Op het plein worden nog steeds wekelijks markten gehouden. Bezoekers kopen er lokale producten en genieten van de levendige sfeer.
Op een hoek van het marktplein, iets uit het zicht, bevindt zich Stadtmuseum Hohe Lilie. Dit museum biedt een uitgebreide blik op de geschiedenis en cultuur van Naumburg. Van middeleeuwse vondsten tot de rijke wijntraditie van de regio, voor iedereen is er wat te beleven in het museum.
Niet ver van het plein ligt de Mariapoort, een van de laatst overgebleven stadspoorten. Deze poort, met zijn dubbele bogen en omringende muren, markeerde ooit de toegang tot de stad. Het was een belangrijke doorgangsroute voor handelaren. De toren en omliggende huizen, met hun felgekleurde ramen en gestuukte gevels, vormen een schilderachtig decor.
De mooiste straat in Naumburg is wat ons betreft de Steinweg. Het is de oudste geplaveide straat van de stad. De Steinweg leidt naar de Dom. Hoe dichter we de kerk naderen, hoe mooier de uitzichten op de kerk worden. Langs de straat staan historische ambachtshuizen. Ook vinden we er moderne winkels met fraaie artikelen.
Judengasse
Vervolgens bereiken we Judengasse, een smalle straat met een donkere geschiedenis. De Joodse gemeenschap speelde een belangrijke rol in het economische leven van de stad, vooral in de handel. Tegenwoordig staat de Judengasse symbool voor een verdwenen, maar niet vergeten deel van Naumburg’s historie.
Al in de 15e eeuw hadden de Joden het zwaar in Naumburg. Volgens de inwoners van de stad waren de Joodse bewoners de oorzaak van de pestepidemie die Naumburg in die tijd hard raakte. Als straf werden alle Joden verbannen uit Naumburg. Het duurde eeuwen voordat de Joden mochten terugkeren. De plaquette herdenkt deze tragische gebeurtenis. Helaas trof hen rond de Tweede Wereldoorlog een nog wreder lot. Ter nagedachtenis aan de omgekomen Joden staan we letterlijk en figuurlijk stil bij een herdenkingsteken.
Ouderlijk huis van Nietzsche
De filosoof Friedrich Nietzsche bracht het grootste deel van zijn jeugd door in Naumburg. Hier bezocht hij de lagere school en de middelbare school van de kathedraal. Zelfs nadat hij in 1858 een baan kreeg op de nabijgelegen kostschool Schulpforte, bleef het ouderlijk huis in Naumburg het centrum van zijn leven. Dit huis, waar ook de laatste jaren van zijn leven doorbracht, is nu een museum. Hier leren we meer over zijn leven, werk en nalatenschap. Het naastgelegen Nietzsche Documentatiecentrum biedt extra verdieping voor liefhebbers van zijn filosofie. In het centrum komen we Nietzsche nog eens tegen. Op het plein ontdekken we een beeld van hem.
Naumburg, een bezoek waard!
Naumburg is een bestemming die geschiedenis en cultuur op een unieke manier combineert. Deze stad weet ons op iedere plek te verrassen. Of het nu vanwege de middeleeuwse charme van de binnenstad is, de indrukwekkende Dom of de vele andere historische bezienswaardigheden. Onze reis door Naumburg heeft ons een unieke blik in het verleden gegeven. Dat maakt reizen ook zo leuk: plekken bezoeken waar je nog nooit van had gehoord. En dan ontdekken dat je een verborgen parel hebt gevonden. Naumburg is zeker zo’n parel van een reisbestemming.
Veelgestelde vragen over Naumburg
Naumburg ligt in Saksen-Anhalt, in het oosten van Duitsland, aan de rivier de Saale. Het ligt dicht bij steden als Halle, Leipzig, Jena en Weimar.
Naumburg is goed bereikbaar met de trein en de auto. Er rijden regionale treinen vanuit Halle, Leipzig en Weimar. Vanuit Amsterdam reis je in ongeveer acht uur naar Naumburg. Onderweg maak je tussenstops in Frankfurt en Halle. Met de auto neem je de A9 of A38 en volg je de borden naar Naumburg.
Dit zijn de hoogtepunten van Naumburg die je niet mag overslaan:
- Naumburger Dom: een UNESCO-werelderfgoed, beroemd om de middeleeuwse beelden van de Naumburgse Meesters, waaronder Uta en Ekkehard.
- Historische tram: de nostalgische tram rijdt door het oude stadscentrum.
- Judengasse: een historische straat met Joodse geschiedenis.
- Marktplein: omringd door prachtige gebouwen zoals het oude stadhuis.
- Middeleeuws stadscentrum: slenter door de geplaveide straatjes met prachtige gebouwen, Mariapoort en de Steinweg.
- Nietzsche Haus: het museum gewijd aan de beroemde filosoof Friedrich Nietzsche.
De Naumburger Dom is een kathedraal met tal van bezienswaardigheden. Niet voor niets is dit heiligdom UNESCO Werelderfgoed. Dit zijn de hoogtepunten van de Dom:
- De beelden van Uta en Ekkehard: wereldberoemde meesterwerken van de Naumburgse Meesters.
- De westelijke koorruimte: prachtig gedecoreerd met middeleeuwse beeldhouwkunst.
- De glas-in-loodramen: unieke kleuren en details die de geschiedenis tot leven brengen.
- De kruisgang: een serene plek met historische architectuur.
- Het Dommuseum: met originele kunstwerken en informatie over de bouwgeschiedenis van de Dom.
- Het Maria-altaar : het hart van de Dom is indrukwekkend.
- Oksalen: versierd met prachtige beelden die Bijbelse verhalen nabootsen.
- De crypte: een mysterieuze ruimte onder de Dom, sober en eenvoudig.
Museumliefhebbers halen hun hart op in deze musea:
- Dommuseum: gelegen bij de Naumburger Dom, met kunst en informatie over de Dom en de Naumburgse Meesters.
- Stadtmuseum Hohe Lilie: een historisch museum in een prachtig vakwerkhuis aan het Marktplein.
- Nietzsche Haus: het ouderlijk huis van filosoof Friedrich Nietzsche, met tentoonstellingen over zijn leven en werk.
Deze gelegenheden mag je niet overslaan in Naumburg:
- Konditorei Block. Bekend om de beroemde Naumburger Stollen, een heerlijke lekkernij met kersen en Kirschwasser. Gelegen aan Markt 1.
- Gasthof Zufriedenheit. Combineert moderne en traditionele gerechten met lokale ingrediënten in een stijlvolle omgeving. Gelegen aan Steinweg 26.
- Braugasthaus Naumburg. Gezellig restaurant met een traditionele Duitse keuken en eigen bier. Perfect voor een gezellige maaltijd. Gelegen aan Alter Markt 3.
- Alt Naumburg. Een charmant restaurant dat lokale specialiteiten serveert, met een focus op regionale wijnen. Gelegen aan Markt 10.
Dit zijn drie onderkomens met uitstekende gastbeoordelingen:
- Gasthof Zufriedenheit. Een gezellig hotel met een combinatie van moderne en traditionele keuken. Gasten waarderen de vriendelijke service en de rustige locatie. Ideaal voor een comfortabel verblijf.
- Pension Onkel Ernst. Een charmante B&B met persoonlijke sfeer en gezellige kamers. Het pension biedt een rustige en comfortabele plek om te overnachten, op korte afstand van het stadscentrum.
- Appartements am Dom. Deze appartementen bevinden zich vlakbij de Naumburger Dom en bieden een zelfstandige accommodatie voor stellen. Ze zijn modern ingericht en beschikken over een keuken, ideaal voor een langer verblijf.
Wij verbleven zelf in the niu Ridge Halle Central in Halle. Een groot en modern hotel met alle faciliteiten. Met de auto of trein (het hotel ligt vlakbij het station) ben je zo in Naumburg.
We bezochten Naumburg op uitnodiging van het Duits Verkeersbureau en de regio Saksen-Anhalt. De blog hebben we onafhankelijk en objectief geschreven op basis van eigen indrukken.
