Wel vaker hebben we ons verbaasd over de fantastische wandelmogelijkheden op de Utrechtse Heuvelrug. Maar inmiddels hebben we er een nieuwe favoriet bij: de Tabakker-tocht bij Amerongen. Afgelopen zomer maakten we bij Amerongen een heidewandeling naar de top van de Utrechtse Heuvelrug. De Tabakker-tocht volgt een totaal andere route. Zo kom je langs enkele eeuwenoude, karakteristieke tabaksschuren. Maar ook langs kasteel Amerongen en het fraaie landgoed Zuylestein. Het grootste deel van de wandeling voert door het Amerongse Bos. Dit bos is met name nu in de herfst, van ongekende schoonheid!
Onze prachtige herfstwandeling door het Amerongse Bos
Het is al begin van de middag als we op deze zonnige zondag onze auto parkeren. De routebeschrijving adviseert te parkeren bij de kerk in het pittoreske Amerongen. Alle plekken zijn echter al vergeven dus parkeren we een paar honderd meter verder. Gezien het frisse maar wel stralende weer, verwachten we grote volksstammen aan te treffen. Toch lijkt dit op het eerste gezicht enorm mee te vallen. In elk geval in Amerongen zelf.
Via charmante, oude straatjes bereiken we de oostzijde van kasteel Amerongen. De geschiedenis van het kasteel gaat terug naar eind 13e eeuw. Toch duurde het nog drie eeuwen voordat het statige landhuis officieel werd erkend als ‘ridderhofstad’. Het kasteel werd eind 17e eeuw door de Fransen verwoest maar gelukkig snel weer herbouwd. Het huidige kasteel oogt meer als een landhuis in Hollands-classicistische stijl. Maar de bijgebouwen en slotgracht maken het romantische beeld wat we hebben van een kasteel alsnog compleet.
We lopen nog een klein stukje door langs de slotgracht. Wat ligt het kasteel er mooi bij zo met de stralende zon. Alleen al de stallen aan de gracht zien er als een droomvilla uit. Samen met de parmantige zwanen genieten we nog even van de prachtige aanblik. We maken enkele foto’s en zetten de wandeling voort.
De Amerongse Bovenpolder
Zodra we kasteel Amerongen achter ons laten, wordt het wat drukker. We zien veel gezinnen en stellen over het smalle pad parallel aan de dorpsrand lopen. We begrijpen dit maar al te goed: het is zulk lekker weer, hier moet je optimaal van genieten! En wat een mooie, rustieke omgeving. Links van het pad bevindt zich een koeienweide waar zwart-wit gevlekte koeien vredig staan te grazen. Op de achtergrond zien we het charmante dorpje liggen met de vele historische panden. Een oer-Nederlands plaatje!
Aan de rechterzijde passeren we een door bomen omzoomde grasvlakte. Ook ligt er een soort van gracht. Het blijkt te gaan om de voormalige slotgracht van kasteel Lievendaal uit de 15e eeuw. Maar op de gracht na herinnert niets nog aan die tijd. We lopen dan ook verder tot we bij een y-splitsing komen. De meeste gezinnen lopen rechtdoor, de in wandelschoenen gestoken wandelaars slaan rechtsaf. Zo ook wij.
Snel daarna bereiken we een uitkijkplatform. We kunnen onze nieuwsgierigheid niet bedwingen dus beklimmen we de heuvel en de traptredes. Eenmaal boven hebben we fraai uitzicht op de Amerongse Bovenpolder: een 45 hectare groot natuurreservaat van moerassen en plassen. Het reservaat is niet toegankelijk voor het publiek. Maar zodra we verder lopen hebben we wel zicht op de vogelrijke uiterwaarden. Spoedig daarna wandelen we het dorpje Elst binnen.
Tabaksteelt in Amerongen
Nog voor we de provinciale weg oversteken zien we een molen liggen. We lopen een klein stukje om en komen uit bij molen ‘t Wissel. De korenmolen uit midden 19e eeuw is nog steeds in bedrijf, maar nu op vrijwillige basis. Vroeger reed er door Elst een tram van Zeist naar Arnhem. Vlakbij de molen had je een wissel. Hier dankt de molen zijn naam aan.
Eenmaal aan de overkant van de weg betreden we het prachtige Amerongse Bos. Het is een van de oudste bossen van de regio. In de middeleeuwen werden op de Utrechtse Heuvelrug erg veel bomen gekapt. Lange tijd bleef het gebied kaal. Pas begin 18e eeuw liet een grondbezitter een beukenlaan aanleggen. Enkele decennia later volgde in opdracht van de kasteelheren van kasteel Amerongen een grootschalige herbebossing. Zo konden ze namelijk hun hart ophalen aan de jacht. De beuken en sommige grove dennen herinneren nog aan die periode. We zijn de kasteelheren tijdens deze fantastische herfstwandeling enorm dankbaar.
Na ongeveer een kilometer door het bos komen we uit bij een grote, oude schuur. We zien er een groot informatiebord en een vlag van stichting Utrechts Landschap. Het blijkt een tabaksschuur te zijn die nu dienst doet als informatiecentrum van de stichting. We besluiten even naar binnen te lopen. We treffen er een leuk aangekleed, informatief mini-museum aan. Hier lezen we dat de omgeving van Amerongen in de 17e eeuw uitermate geschikt was voor de tabaksteelt. Veel mensen waren economisch afhankelijk van die teelt. De schuur waarin we nu zijn was een van de vier tabaksschuren waar de tabaksbladeren werden gedroogd. In vitrines zien we diverse attributen liggen die werden gebruikt in de tabaksteelt. Maar ook bij andere agrarische activiteiten, zoals melken of fruit plukken.
Terug naar de Eenzame Eik
We verlaten de vroegere tabaksgronden en vervolgen onze wandeling door het loofbos. De herfst heeft er nog nauwelijks zijn intrede gedaan. Alleen het vele goud-bruine blad op de grond verraadt dat het toch echt midden oktober is. Het pad slingert prettig genoeg, heel geleidelijk omhoog. Op weg naar de top van de Amerongse Berg passeren we pannenkoekenhuis ’t Berghuis. Het is er gezellig druk. We zien er niet alleen gezinnen met jonge kinderen. Ook onder mountainbikers en wandelaars lijkt de horecagelegenheid populair.
De route voert ons verder de heuvel op. En ergens vlak voor een heuveltop zien we in de verte een grote boom. We herkennen hem meteen: dit is de Eenzame Eik! Eerder in de zomer maakten we al kennis met deze eik. We waren er toen op een bijzonder rustige, doordeweekse dag. Op deze zondag is het echter druk. Heel erg druk. Minstens de helft van alle beschikbare plekken op de bankjes bij de eik, zijn bezet. De heide staat niet meer in bloei. Maar het fonkelende, gouden bladerdek van de bomen vlakbij de eik maakt veel goed.
Via het bos en de heide naar landgoed Zuylestein
Vanaf de Eenzame Eik leidt een van de acht paden ons naar nog hogere oorden. Namelijk naar de 69 meter hoge Amerongse Berg. Ook hier is het druk dus lopen we in ras tempo door. Het landschap verandert zienderogen. Terwijl we eerst nog door overwegend loofbos wandelen, zien we steeds meer hoge dennen en heide. Ook zijn de hoogteverschillen groter. Regelmatig worden we getrakteerd op wijdse vergezichten. We bevinden ons nu in het kleine maar prachtige landgoed Hoge Ginkel.
Naarmate we steeds verder afdalen maakt het naaldbos en de heide plaats voor loofbossen. De route langs oude, kronkelige beuken en Amerikaanse eiken brengt ons terug naar de provinciale weg. Aan de overkant van de weg komen we uit op een breed pad aan de bosrand. Ook hier treffen we een oude tabaksschuur aan. Snel daarna zien we een bordje staan met de tekst: moestuin open; landgoedproducten, koffie, thee, taart, soep, broodjes To Go. Dat lijkt ons wel wat.
We zijn uitgekomen bij landgoed Zuylestein. Hier volgen we de muur rond het landhuis richting de moestuin. Daarbij lopen we langs een klein, blubberig weiland. Enkele moeders staan met hun kroost bij het weiland te kijken naar een improvisorisch stalen tentje. Zodra we hen passeren zien we wat hun aandacht heeft getrokken: een grote zeug met vele pasgeboren biggetjes. Het varken doet haar uiterste best haar biggen in de tent te krijgen. We blijven enkele minuten naar deze voorstelling kijken en lopen vervolgens de moestuin binnen.
Einde van de prachtige herfstwandeling door het Amerongse Bos
Eenmaal op het terrein van landhuis Zuylestein zien we in eerste instantie nergens een moestuin. Wel zien we een klein, mooi oud pand met uitbouw en terras. Het terras is volledig bezet. Dit geldt ook voor de tafeltjes aan de zijkant van het pand. Een bord met een grote pijl wijst ons naar de moestuin in de hoek van het ommuurde terrein. We zien enkele wandelaars uit die richting komen. Zou je hier zelf je landgoedproducten moeten oogsten?
We nemen nog een kijkje verder op het terrein. Het valt ons op dat er veel boomstammen keurig gezaagd op de grond liggen. Dit blijkt het gevolg te zijn van de valwind in juni 2021. Het landgoed heeft toen ernstige schade geleden. Ook de historische moestuinmuur werd flink beschadigd. De situatie is nu weer volledig onder controle maar de schade is nog zichtbaar.
Het laatste deel van de route naar de Lekdijk voert door een weidelandschap. De eiken aan weerszijden van het zandpad staan wonder boven wonder nog wel kaarsrecht overeind. We komen nog enkele wandelaars in tegengestelde richting tegen voordat we uitkomen bij de dijk. Ons routekaartje toont een blauwe en een rode route. De blauwe route gaat via de dijkweg rechtstreeks terug naar Amerongen. De rode route loopt via de uiterwaarden van de Nederrijn naar het kasteel Amerongen. Van 1 oktober tot 1 april is dit gebied echter niet toegankelijk voor wandelaars. We lopen via de Lekdijk terug en passeren nog een laatste keer het fraaie kasteel Amerongen. Spoedig maar eens een bezoekje brengen, besluiten we. Vermoeid maar verrukt van de meer dan prachtige herfstwandeling komen we aan bij de auto. De wandeling zit er helaas weer op.
Herfstwandeling door het Amerongse Bos: praktische zaken
- De wandeling die we via de wandelzoekpagina hebben uitgezocht is 17 kilometer lang. Veruit het grootste deel gaat over onverharde paden. Aan het begin en einde voert de wandeling over vlak terrein onderlangs de Utrechtse Heuvelrug. Tijdens het middendeel heb je wat lichte klimmetjes. Denk je dat je nog geen goede wandelconditie hebt? Volg dan een online wandeltraining bij gecertificeerd wandeltrainer Wanda Catsman. In korte tijd ben je in staat om langere wandelingen te maken. Je kunt ook het gratis e-book Starten met wandelen downloaden. Het boek geeft je tal van praktische tips, waardoor je meer plezier uit je wandelingen haalt.
- Officiële start van de Tabakker-tocht is bij de grote kerk van Amerongen. Kom je met het OV (bus 50) stap dan uit bij bushalte Amerongen, Dorp. Loop via de Imminkstraat of Dorpshuisplein richting kasteel Amerongen. Dit is maar 550 meter.
- Via de wandelzoekpagina en klikprintenwandel.nl kun je gratis de uitstekende routebeschrijving met wandelkaart downloaden. Ook vind je hier de gps-route.
De Bovenpolder is overigens van 1 oktober tot 1 april gesloten. Zodra je vanaf landgoed Zuylestein bij de Lekdijk komt, moet je linksaf rechtstreeks naar Amerongen. Dit is de blauwe route op de kaart. In het zomerseizoen kun je de rode route voortzetten via de prachtige Bovenpolder terug naar het kasteel. - Aan de route bevinden zich enkele horecagelegenheden. Zo heb je in Amerongen Restaurant Hotel Buitenlust met gezellig terras. Zodra je de Amerongse Bovenpolder verlaat en de Elsterstraatweg oversteekt vind je ’t Pannekoekhuis Sturms. In het bos kun je terecht bij het fraai gelegen Berghuis. En op vrijdag en zondag is de Oranjerie op landgoed Zuylestein geopend.
- Wil je deze meer dan prachtige, afwisselende wandeling samen met iemand maken, maar weet je niet met wie? Word klupper en vind nieuwe mensen om leuke activiteiten mee te organiseren. Klup is een online sociaal platform waarin actieve 50-plussers elkaar kunnen ontmoeten om leuke dingen met elkaar te ondernemen.
