Sint Eustatius (Statia) is net als het naburige Saba een klein maar interessant eiland zonder massatoerisme. Het eiland compenseert de beperkte omvang van slechts 21 km² met een rijke historie, het gezellige, charmante Oranjestad en twee nationale natuurparken.
De eerste bewoners van Statia waren de vredelievende Arawak-indianen. Bij de Golden Rock en in de Oranjebaai zijn van hen de overblijfselen van nederzettingen gevonden. Naar verluidt hebben de indianen nog voor de komst van Columbus het eiland verlaten omdat er onvoldoende zoet water beschikbaar was. Ook de Fransen die er begin 17e eeuw aan land gingen en een fort bouwden, verlieten om dezelfde reden het eiland. De Nederlanders losten het waterprobleem met de aanleg van regenbakken op en bouwden er het nog steeds bestaande Fort Oranje.
Het eiland werd vervolgens als belangrijke doorvoerhaven van Afrikaanse slaven de belangrijkste handelspost van de West-Indische Compagnie. Omdat er veel geld werd verdiend met deze slavenhandel kreeg het eiland in de 18e eeuw de bijnaam Gouden Rots. In diezelfde periode werden er veel forten gebouwd. Van 16 verdedigingswerken zijn nog de overblijfselen te zien, waaronder die van Fort de Windt en Fort Panga. Los van de handel kwamen er op het eiland vele plantages waar slaven suikerriet, tabak, kokos en koffie verbouwden.
Toen de Amerikanen eind 18e eeuw hun vrijheidsstrijd tegen het Verenigd Koninkrijk begonnen, voorzagen de Nederlanders hen via Statia van wapens. Om die reden kreeg Nederland oorlog met de Engelsen, waarna het eiland spoedig werd ingenomen. Pas in 1815 kreeg Nederland de voormalige koloniën Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten na de val van Napoleon terug van de Britten. De voertaal is Engels gebleven.
Wat te zien en te doen op Statia
De belangrijkste attractie van het eiland is wellicht de historie, wat je ook terugvindt in de slogan van Statia: ‘The Historic Gem’. De vele, indrukwekkende ruïnes getuigen nog steeds van de eens zo welvarende periode in de roemruchte geschiedenis van het eiland. Daarnaast kun je er mooie wandelingen maken en fantastisch duiken.
Stadswandeling door Oranjestad
Oranjestad begon als een nederzetting rond fort Oranje, het fort dat door de Nederlanders in 1636 gebouwd werd op de plek waar de Fransen eerder een fort hadden gebouwd. Fort Oranje lag op een steile rots tussen de bovenstad en de aan zee gelegen benedenstad.
In de 18e eeuw stond het in benedenstad vol met pakhuizen en waren er vele ‘uitgaansgelegenheden’ voor de bemanning van de schepen van de West-Indische Compagnie. De bovenstad is het commerciële centrum van Oranjestad geworden. Je vindt er een prachtig gerestaureerd centrum.
Of je nu wel of niet in de geschiedenis van het eiland geïnteresseerd bent, een wandeling door het pittoreske centrum van Oranjestad is sowieso iets wat absoluut niet aan je bezoek aan Statia mag ontbreken! We noemen hieronder enkele bezienswaardigheden.
Fort Oranje
Onze stadswandeling begint bij fort Oranje, het beste geconserveerde van de 16 overgebleven verdedigingswerken op het eiland. Het fort werd gebouwd om het eiland te beschermen tegen zeerovers en vijandelijke, buitenlandse mogendheden. Desondanks is het eiland met het fort tot maar liefst 22 keer van eigenaar gewisseld.
Het belangrijkste wapenfeit van fort Oranje is de “first salute” waarmee de Nederlanders als eerste land de onafhankelijkheid van de dertien opstandige Noord-Amerikaanse koloniën erkende. In 1939 bood de Amerikaanse president Roosevelt ter erkenning hiervan een plaquette aan. Deze plaquette is aan de vlaggenmast op het fortplein te bewonderen.
Het huidige fort bestaat uit een binnenplaats en drie van de oorspronkelijke vier puntbastions. Daarnaast bevindt het VVV-kantoor zich in het fort.
Sint Eustatius Museum
Vanuit fort Oranje lopen we naar het Sint Eustatius Museum op de Emmaweg in het centrum van Oranjestad. Het museum bevindt zich in een van de oudste en mooiste huizen op het eiland en is beslist een bezoek waard! Dit voormalig koopmanshuis uit de 18e eeuw werd later ingericht als gastenverblijf voor de overheid. Het museum laat zien hoe de gegoede burgerij drie eeuwen geleden leefde en werkte. Je vindt er kamers vol mahoniehouten meubels, historische voorwerpen en andere interessante items. Daarnaast heb je ook een afdeling met prehistorische vondsten.
De ruïnes van de Honen Dalim synagoge
Rond 1660 vestigden de eerste Joden uit voornamelijk Zuid-Europa zich op Statia. In 1739 richtten zij met financiële steun van de synagoge in Punda op Curaçao de op één na oudste synagoge van het westelijk halfrond op. De gele stenen die werden gebruikt om de zeven meter hoge “Honen Dalim” te bouwen, kwamen uit Nederland. Eind 18e eeuw werd Honen Dalim, dat ‘Wie barmhartigheid bewijst aan de armen’ betekent, door een orkaan getroffen. Kort daarna volgde de restauratie maar in de 19e eeuw raakte de synagoge alsnog in verval.
In 2001 werd de buitenkant van het monument hersteld. In 2005 werd een zogenaamde ‘mikwe’ (ritueel bad) ontdekt, dat tevens de oudste mikwe in Amerika is. Er zijn plannen om de synagoge volledig te herstellen als er voldoende fondsen zijn geworven.
Overige bezienswaardigheden in het oude centrum
Bekijk tijdens je wandeling door het oude centrum ook de oude muren en toren van de Nederlands-hervormde kerk uit 1755. Tijdens een orkaan eind 18e eeuw werd het dak eraf gerukt. De ‘cabrioletkerk is sindsdien niet meer in gebruik. Op de naastgelegen begraafplaats vind je 18e eeuwse grafmonumenten van onder andere commandant Jan de Windt.
Tegenover de kerk ligt de voormalige Gertrude Judson bibliotheek, een koopmanswoning dat uit Hollandse bakstenen is opgebouwd. In de Kerkstraat vind je vervolgens het prachtig gerestaureerde ‘Gezaghebbershuis’. Het is een van de oudste nog bestaande woningen op het Statia.
Fort de Windt
Er zijn niet veel forten in het Caraïbisch gebied die zo goed onderhouden zijn als het 18e eeuwse fort de Windt. Dit fort dat je kunt vinden aan de uiterste zuidpunt van Statia, was van 1756 tot begin 19e eeuw een belangrijk fort ter bescherming van het eiland. Het bouwwerk is niet groot en heeft los van enkele kanonnen niet veel te bieden, maar het adembenemende uitzicht en de absolute rust die je er aantreft maakt de 10 minuten durende autorit meer dan goed.
Beklimming van de Quill
De Quill is de 600 meter hoge, slapende vulkaan van het eiland die 1600 jaar geleden tot uitbarsting kwam. Zo op het eerste gezicht is de berg niet heel erg bijzonder. Maar wat de beklimming van de Quill een absolute highlight van Statia maakt is de krater. Hier tref je namelijk een tropisch regenwoud in zakformaat aan.
De wandeling begint aan de Rosemarylaan in Oranjestad waar je via de Quill Trail in een uur tijd de kraterrand bereikt. De eenvoudige klim is niet heel erg steil. Wel zal het benauwd aanvoelen omdat het pad grotendeels door vrij dicht, van de wind beschut bos voert.
Zodra je bij de kraterrand aankomt kun je, als je naar het hoogste punt van de Quill wilt, rechtsaf het Mazinga-pad nemen. Het laatste deel van die wandeling is ruig en niet eenvoudig. Je kunt aan het einde van de Quill Trail ook naar links. Dit pad brengt je naar Panorama Point aan de noordzijde van de kraterrand. Bovenop de Quill heb je hoe dan ook een meer dan fantastisch uitzicht op niet alleen Sint Eustatius maar ook de eilanden in de omgeving.
Maar als eerder genoemd is de Crater Trail die naar de bodem van de krater voert wellicht wel de mooiste wandeling van het eiland. Je hebt hier een rijke flora en fauna. Denk daarbij niet alleen aan vogels en leguanen maar ook aan totaal ongevaarlijke slangen! In het hart van de krater vechten orchideeën en zoetgeurende bromelia’s continu om het schaarse zonlicht. Op de bodem vind je mooie, groene varens. De weelderige vegetatie bestaande uit hoge bomen, kleurrijke bloemen en planten als olifantenoor, maken het feestje compleet.
Let wel, het pad is redelijk steil en mogelijk niet voor iedereen even geschikt. Daal alleen af als je beschikt over een goede wandelconditie en goede wandelschoenen, en als het weer het toelaat. Reken op een hele dag als je de wandeling vanuit Oranjestad helemaal naar de bodem en weer terug maakt. Vanwege de hoogteverschillen en daardoor de belasting op de knieën zou je kunnen overwegen een sportieve wandelstok voor in de bergen mee te nemen.
Statia’s botanische tuin
De botanische tuin van Sint Eustatius is gelegen in het lagere, zuidelijke deel van de Quill op de plek van een oude plantage. De ruim vijf hectare grote tuin bestaat uit een sensorische tuin, een openbaar paviljoen om wat in de schaduw te relaxen, en een bezoekerscentrum met informatie en toiletfaciliteiten. Vanuit de tuin kun je van januari tot en met maart migrerende walvissen zien voorbij zwemmen. Daarnaast heb je een fraai uitzicht op het naburige eiland St Kitts.
Hogerop de heuvel heb je nog een fruittuin, een kindertuin en een tuin met geneeskrachtige kruiden. Langs de paden hiernaar toe vind je diverse beeldhouwwerken. Er is ook een pad waar je bijzondere vogels kunnen spotten en dat naar de diverse trails van het Nationaal Park leidt.
De tuin is geopend van zonsopgang tot zonsondergang. Toegang is gratis maar een donatie van 5 dollar wordt zeer gewaardeerd. Temeer omdat er momenteel onderhoud gepleegd wordt.
Duiken bij Statia
We hebben zelf helaas nog niet bij het eiland gedoken. Wel hebben we van een aantal duikvrienden begrepen dat het een relatief onbekend en mogelijk daardoor relatief onaangetast, fantastisch mooi duikgebied is. Kans is hoe dan ook nagenoeg nul dat je tijdens je duik andere groepen duikers tegenkomt.
De duiken worden gemaakt in het beschermde Marine Park St Eustatius, een nationaal park dat de gehele kust van Statia omvat en loopt vanaf de kustlijn tot aan een diepte van 30 meter. Binnen het park zijn er twee actief beheerde reservaten waarin niet mag worden gevist of geankerd. Doel hiervan is om het ongerepte koraalrif te beschermen, de mariene biodiversiteit en visstand te behouden, en om duurzaam toerisme te bevorderen. Om het behoud en de bescherming van het mariene park te bekostigen moet je per duik 6 dollar aan belasting betalen. Ben je van plan om meerdere duiken te maken dan is het slim om een jaarpas aan te schaffen voor slechts 30 dollar.
Als gevolg van orkanen, oorlogen en slecht onderhoud liggen er rond de 200 wrakken op de bodem van de kustwateren van Statia. Een aantal van die wrakken, waaronder de 100 meter lange Charles L. Brown en de 52 meter lange Chien Tong, zijn door duikers te bezichtigen. In totaal zijn er 36 officiële duikstekken waar het duikcentrum mag aanleggen, maar er worden ook vaak stromingsduiken gemaakt zodat je ook op andere plekken kunt komen waar je niet voor anker mag.
Er zijn twee duikcentra op het eiland: Scubaqua en het Golden Rock Dive Center.
Statia: Praktische zaken
Accommodatie
Alhoewel het eiland zich volgens ons uitstekend leent voor een dagtrip vanuit Sint Maarten, kun je je in de omgeving van Oranjestad ook enkele dagen goed vermaken. In de hoofdstad van het kleine eiland alsook ten oosten van het Quill National Park vind je meerdere hotels, lodges en appartementen. We hoorden goede verhalen over Statia Lodge. Daarnaast vonden wij The Old Gin House er mooi uitzien.
Vervoer van en naar, en op het eiland
Vanuit Sint Maarten brengt Winair je in slechts 20 minuten naar Sint Eustatius. Vervolgens kun je een taxi nemen naar Oranjestad. Taxi’s werken met vaste tarieven in plaats van met de meter. Vooraf een prijs afspreken is zeker een goed idee om vervelende discussies achteraf te voorkomen. Blijf je er meer dan een dag, dan is het slim om een auto te huren aangezien de afstanden net te groot zijn om alles wandelend te doen. Dit kan bijvoorbeeld Brown’s Car Rental of Reddy Car Rental. Een fiets of scooter huren kan ook. Bel hiervoor met LNP Bike and Scooter Rental op telefoonnummer +599 318 1476.
