In het noorden van Beieren ligt het relatief onbekende Bamberg. De stad is een van de best bewaarde middeleeuwse steden van Europa. Ruim 2000 gebouwen staan op de UNESCO-werelderfgoedlijst! Het stadje lag aan onze route toen we vanuit Salzburgerland terug naar Nederland reden. Vanwege de goede recensies hadden we er twee hotelovernachtingen geboekt. Veel te weinig, zo bleek later. Dankzij het hoge Anton Pieck-gehalte en de vele speciaalbierbrouwerijen, was Bamberg de absolute verrassing van onze vakantie.
In deze blog nemen we je mee met onze eigen wandelingen door deze UNESCO-stad. We beschrijven enkele van de vele highlights die je niet mag missen. Maar eerst even beknopt wat geschiedenis.
Beknopte geschiedenis van Bamberg
De eerste vermelding van Bamberg was in het jaar 902. Maar daarvoor werd het gebied al bewoond door Slavische volkeren. In 1007 richtte de Roomse keizer Hendrik II het bisdom Bamberg op. Doel was om het christendom een steviger positie te geven in de districten van Franken, ten oosten van Bamberg. Dit was het startsein voor de verdere bouw en groei van de stad. In de jaren die volgden liet Hendrik ondermeer een nieuwe kathedraal en het Michaelsberg klooster bouwen. Deze zijn nog steeds in Bamberg te bewonderen.
Ook tijdens de latere middeleeuwen floreerde de stad onder het bewind van de prins-bisschoppen. Er verrezen in die periode vele, prachtige bouwwerken. Maar de prins-bisschoppen zorgden niet alleen voor welvaart. In het begin van de 17e eeuw ontketende de toen regerende prins-bisschop een grote heksenjacht. Ongeveer 1000 vermeende heksen lieten daarbij het leven. Protestantse Zweedse troepen maakten hier in 1632 een einde aan. De bisschop vluchtte naar Oostenrijk.
Eind Tweede Wereldoorlog zijn door de geallieerden veel historische steden in Duitsland gebombardeerd. Ondanks de vaak beperkte strategische waarde waren soms juist de steden met historische stadskernen het doelwit. De veelal houten bouwwerken dienden namelijk als eenvoudige vuurhaard. Gelukkig zijn er nog steeds Duitse steden te bewonderen die min of meer gespaard zijn gebleven. Denk bijvoorbeeld aan cultuurstad Weimar. Maar de grootste bewaard gebleven binnenstad van Duitsland is Bamberg. Alleen al om deze reden is de stad meer dan een bezoek waard!
Nog enkele grappige historische wetenswaardigheden
- Bamberg is net als Rome gebouwd op zeven heuvelen. Door de trotse bewoners van Bamberg wordt Rome daarom ook vaak het Italiaanse Bamberg genoemd.
- In de Middeleeuwen hanteerden de bisschoppen die over de stad regeerden soms bijzondere belastingregels. De gevolgen van enkele belastingregels zijn nog steeds zichtbaar. Zo hoefde je ooit minder belasting te betalen als je huis katholieke elementen had. Veel huizen hebben daarom wel ergens een beeldje of ornament aan de gevel.
- Voor korte tijd was de bisschops- en keizerstad zelfs het centrum van het Heilige Roomse Rijk!
Hoogtepunten van Bamberg
Een perfecte manier om een goede indruk te krijgen van Bamberg is door een begeleide wandeltocht. In twee uur tijd zie je de belangrijkste bezienswaardigheden. De gids vertelt er het interessante, soms hilarische verhaal bij. Op eigen gelegenheid kan natuurlijk ook. Hieronder vertellen we welke hoogtepunten je in dat geval niet mag overslaan. Bamberg is echter zoveel meer dan genoemde bezienswaardigheden. Volg daarom niet alleen de uitgestippelde stadswandelingen. Het echte Bamberg leer je kennen door te struinen door de vele smalle straatjes en pleinen.
Het Altes Rathaus
Midden op een van de vele bruggen die Bamberg rijk is, vind je het oude gemeentehuis. Naar verluidt verscheen dit gemeentehuis midden in de Regnitz vanwege een conflict met de bisschop. Voor de bouw van het gemeentehuis wilde de bisschop geen grond afstaan. De burgers zorgden daarom zelf voor een stukje grond in de rivier en bouwden hierop hun gemeentehuis.
Het bouwwerk ziet er schots en scheef uit. Maar mede dankzij de prachtige fresco’s bijzonder fotogeniek! Neem de tijd om vanaf de brug om je heen te kijken. Overal zie je bruggen over de Regnitz, gezellige terrassen en pittoreske, middeleeuwse bouwwerken.
Klein Venetië (Klein-Venedig)
Leuk om doorheen te wandelen is de straat Fischerei net ten noordwesten van het Altes Rathaus. Je vindt er kleine vakwerkhuisjes die ooit door vissers en hun families werden bewoond. De idyllische rijtjeswoningen balanceren op palen die recht in het water zijn geplaatst. Aan de huisjes liggen kleine tuinen en terrassen, pal aan de rivier. Vanaf de andere oever van de Regnitz komen de woningen het beste tot hun recht.
Bij ons in Nederland zouden de woningen onbetaalbaar zijn. In Bamberg lijkt het alsof enkele van de woningen bewoond worden door studenten. We zagen ze heerlijk relaxen in hun tuin om af en toe met hun kano in de actiestand te komen. Om jaloers op te worden.
Kasteel Altenburg
De eerste dag van ons bezoek aan Bamberg stond in het teken van het historisch centrum. Op de tweede dag stond een wat langere wandeling op het programma. Als bestemming kozen we het prachtig mooie kasteeltje Altenburg, gelegen op de hoogste heuvel van Bamberg. Het is een van de belangrijkste bezienswaardigheden van Bamberg.
Begin 12e eeuw werd het kasteel als toevluchtsoord gebruikt. Enkele eeuwen later diende het als een vorstelijke residentie voor de prins-bisschoppen van Bamberg. Halverwege de 16e eeuw werd Altenburg bijna volledig verwoest tijdens een oorlog. De enige middeleeuwse overblijfselen zijn de 33 meter hoge donjon en delen van de ommuring. In de Romaanse periode werd kasteel Altenburg herbouwd.
Het huidige kasteel heeft een redelijk grote binnenplaats waar je een panoramisch uitzicht hebt over de stad. Op de binnenplaats vind je een terras waar je kunt genieten van een Duits hapje en drankje. Alhoewel veel van de tafels tijdens ons bezoek bezet waren, heerste er een serene rust.
Overigens, de beklimming van de heuvel is best inspannend. Maar de afwisselende wandeling door de oude stad, een parkje en het bos maakt alles goed. Als je al veel door Bamberg geslenterd hebt, kun je uiteraard ook overwegen om de auto te nemen. Op maximaal 10 minuten loopafstand van het kasteel is er een parkeerplaats. Hier kun je dan je auto kwijt.
Bezienswaardigheden aan het Domplein
Tijdens onze wandeling naar kasteel Altenburg passeerden we het statige domplein. Het plein bevindt zich op een van de zeven heuvels van Bamberg. Op het plein vind je de keizerlijke dom. Deze kathedraal met vier kerktorens stamt uit begin 11e eeuw. Een van de belangrijkste bezienswaardigheden is de pauselijke tombe van Clemens II. Het is de enige pauselijke tombe ten noorden van de Alpen.
Aan het plein ligt het indrukwekkende, oude gerechtshof. Het complex was lang geleden het paleis van keizer Heinrich II. Sinds begin 11e eeuw deed het dienst als residentie van de prins-bisschop. In de 16e eeuw werd de residentie vervangen door een prachtig Duits renaissancegebouw. Een mooie poort leidt naar de romantische binnenplaats die is omzoomd met vakwerkhuizen. Tegenwoordig bevindt zich in het oude gerechtshof het historisch museum. De kapel op de binnenplaats wordt gebruikt voor trouwerijen.
Verder naar rechts zie je aan het plein de nieuwe residentie liggen. Dit fraaie gebouw met zijn prachtige kamers was tot de 19e eeuw de residentie van de prins-bisschoppen. De architectuur en decoratie dateren uit de 17e en 18e eeuw. Met name de keizerlijke zaal, de keurvorstkamers en de appartementen van de prins-bisschoppen zijn een bezichtiging waard. Vanuit de rozentuin op de binnenplaats heb je een adembenemend uitzicht over Bamberg.
Grüner Markt
Op weg vanuit ons hotel richting het historisch centrum kwamen enkele keren langs de groenmarkt. Het is hier waar het voetgangersgebied van Bamberg begint. Je vindt er vele kraampjes met groenten en fruit uit de regio. Maar ook boetiekwinkeltjes en gezellige cafés en terrassen. De markt is de centrale ontmoetingsplek voor jong en oud. Een ideale plek voor een kopje koffie.
Bierhoofdstad van Duitsland
Mocht je interesse hebben in speciaalbieren en Duits cultureel erfgoed, dan ben je in Bamberg aan het juiste adres. Alleen al binnen de gemeentegrenzen zijn er maar liefst 13 brouwerijen. Een bezoek aan enkele daarvan vinden wij een must. Zelfs wanneer je niet zo’n bierliefhebber bent.
Wat je kunt doen is een georganiseerde wandeling maken langs enkele brouwerijen. Er gaat dan een gids met je mee. Je komt meer te weten over onder meer de geschiedenis van de brouwerijen. Uiteraard is er ook de mogelijkheid om wat speciaalbieren te proeven. Het leukste is om dan te gaan voor zwaar gehopt bier en gerookt bier. Hier staan de Bambergse speciaalbieren namelijk het meest om bekend.
Een andere optie is de BierSchmecker®Tour waarbij je op eigen gelegenheid 4 brouwerijen aandoet. Het mooie van deze tour is dat je de brouwerijen niet per se op één dag hoeft te bezoeken. Omdat je makkelijk meerdere verschillende stadswandelingen kunt maken in Bamberg, kun je het brouwerijbezoek combineren. Toen wij in Bamberg waren, kostte de tour 22,50 euro. Voor dat bedrag krijg je 4 vouchers voor een speciaalbiertje bij aangesloten brouwerijen. Daarnaast is er een voucher die je kunt inwisselen voor een mooi bierglas.
Wij zelf hebben niet alle brouwerijen bezocht. We kunnen je dan ook niet vertellen naar welke brouwerijen je absoluut heen moet. Volgens enkele locals echter kun je niet om Schlenkerla, Klosterbräu (uit 1333!) en Brauerei Spezial heen. Maar ook Brauerei Fässla is vanwege het grappige interieur een bezoekje waard. Bij Schlenkerla, een brouwerij uit 1678, hebben wij onze eerste rauchbier gedronken. Het is even wennen, maar uiteindelijk smaakt het prima! Nadeel vonden we dat we er op dat moment niet buiten konden zitten.
Praktische zaken voor een bezoek aan Bamberg
Beste tijd voor een bezoek aan Bamberg
Bamberg heeft een ideaal klimaat voor een stedentrip. Van mei tot en met september zijn de temperaturen er comfortabel. Wij waren er in hartje zomer maar hadden het zelfs bij zonnig weer nooit te heet. Wel zo prettig omdat je tijdens je stadswandeling dikwijls moet klimmen. Wel is de kans op neerslag in de zomermaanden wat hoger dan in het voorjaar.
Vervoer in Bamberg
De oude stad van Bamberg is met de auto vanwege de vaak smalle straatjes nauwelijks te doen. Veel beter is om de prachtige stad wandelend te verkennen. De afstanden zijn goed te overzien. Bovendien kun je zo wat meer genieten van de speciaalbiercultuur van de Beierse stad. Fietsen kan natuurlijk ook. Maar huur dan wel een elektrische want de heuvels kunnen verraderlijk steil zijn.
Accommodatie
Er is redelijk wat beschikbaarheid aan accommodatie in Bamberg. Denk vooral aan grote en kleinere hotels en appartementen. Wij zelf verbleven in Hotel am Brauerei-Dreieck net even buiten het oude centrum. Prima, schone kamers voor een nette prijs, vooral gezien de gratis parkeermogelijkheden. Vraag wel om een kamer aan de achterzijde van het pand. Aan de straatkant kun je ‘s nachts namelijk last hebben van thuiskomend uitgaanspubliek.
