Amersfoort wordt vaak als middelpunt van Nederland gezien. Toch ligt het exacte, geografische middelpunt van ons land ruim 20 kilometer ten oosten daarvan. Je komt dan uit bij de Goudsberg in het Gelderse Lunteren. Voor ons was deze wetenswaardigheid een leuke aanleiding om het gebied eens te verkennen. Op de Wandelzoekpagina vonden we een wandeling die alle ingrediënten bleek te hebben voor een fantastische tocht: prachtige, gemengde bossen, uitzichtpunten, rustiek boerenland en duizenden jaren interessante historie.
De Trage Tocht bij Lunteren
Wat een heerlijke dag hebben we uitgezocht voor onze wandeling bij Lunteren! De zon schijnt uitbundig maar het is gelukkig niet al te warm. We laten onze auto achter bij de P&R van het oude, kleine station en gaan op weg. Via brede zandpaden met veelzeggende namen als Boslaan en Bosrand wandelen we langs de prachtigste villa’s en boerderijen.
Uiteindelijk komen we midden in het bos uit bij pannenkoekenhuis Het Uilenbos. Hier blijven we stilstaan bij een groot informatiebord van het Platform Goudsberg, Middelpunt van Nederland. Op het bord zien we maar liefst 9 wandelroutes, variërend van 1,7 tot maximaal 6,2 kilometer. De wandelroutes zijn uitgezet door een projectgroep die de Goudsberg extra op de toeristische kaart wil zetten. Initiatiefnemers zijn de stichting Het Luntersche Buurtbosch, Geldersch Landschap en Kasteelen, en de gemeente Ede. Zij zijn voor 60% de eigenaren van het ruim 1200 hectare grote gebied rond de Goudsberg.
De Goudsberg zelf is een 50 meter hoge heuvel op de grens van de Gelderse Vallei en de stuwwal van Wageningen. Net iets ten oosten van de heuveltop ligt het geografisch middelpunt van Nederland. Deze claim werd de slogan van het project van het Platform Goudsberg.
Het Luntersche Buurtbosch
Een grote witte “U bevindt zich hier”-pijl op het informatiebord vertelt ons dat we op dit moment in het Luntersche Buurtbosch zijn. Dit bos is via een stichting eigendom van de bewoners van Lunteren. Zij hebben dit te danken aan notaris Van den Ham. Samen met andere notabelen kocht deze notaris eind 19e eeuw flink wat heide en andere woeste gronden rond de Galgenberg en de Hogeberg op. Van den Ham bekostigde uit eigen middelen de aanplant van een bos waar de inwoners van Lunteren mochten wandelen. Toen hij in 1912 overleed ging het eigendom van het circa 135 hectare grote bos voorwaardelijk over naar de inwoners.
Deze dag zijn het niet alleen de eigenaren van het bos die van hun bezit genieten. Het prachtige, gemengde bos weet ook ons bijzonder te bekoren. De ‘oude notaris’, zoals hij 100 jaar geleden genoemd werd, heeft er duidelijk goed over nagedacht. Hij zorgde er voor voldoende variatie in flora. Zo zien we Amerikaanse eiken, beuken en berken, maar ook de lijsterbes, hulst en larix. Daarnaast komen we Douglas-, fijn- en zilversparren tegen. En omdat alles door elkaar lijkt te staan, oogt het meer als een oerbos dan aangeplant.
Uitkijktoren De Koepel
We vervolgen onze wandeling door het bos en passeren Bosbad Lunteren en de gezellig ogende Lunterse Boer. Het terras van dit etablissement zit stampvol met dagjesmensen. Geen wonder, want de lunchkaart waar we een blik op werpen, ziet er bijzonder goed uit! Toch lopen we snel verder, we staan tenslotte nog maar aan het begin van onze wandeltocht. Na ruim een halve kilometer bereiken we een open stuk in het bos. In het midden staat een klassiek ogende uitkijktoren. We lopen naar de deur van het fraaie bouwwerk maar die is helaas gesloten. Nog geen tien seconden later komt vanuit de aanpalende woning een man ons tegemoet lopen. Hij blijkt de beheerder te zijn van deze uitkijktoren: De Koepel.
We raken snel in een geanimeerd gesprek. Hij weet overduidelijk veel van niet alleen de omgeving maar ook de historie. Zodra hij van ons verneemt dat we over onze wandeling gaan bloggen, barst hij pas echt los. Vol passie neemt hij ons mee naar eind 19e eeuw. Hier op de top van de Galgenberg liet notaris Van den Ham een theehuis bouwen. Het bouwwerk bestond op dat moment nog maar uit één bouwlaag. Begin 20e eeuw kwam er een verdieping bij. Maar het was pas in de jaren 60 van vorige eeuw dat De Koepel haar huidige vorm kreeg.
Ruim een half uur later gaat de deur van het slot. We betalen twee euro per persoon entree en mogen op eigen houtje de toren verkennen. Een mooie, houten wenteltrap brengt ons van de ene naar de andere verdieping. Op elke verdieping vinden we interessante exposities zoals de expositie “Hoog van de Toren”. Op de bovenste verdieping van de 22 meter hoge toren wacht ons een magnifiek uitzicht. We zien niet alleen de bosrijke omgeving van de Goudsberg maar hebben zelfs zicht op Amersfoort!
Via het Wekeromse Zand naar een boerderij uit de ijzertijd
Na dik een kilometer verlaten we het prachtige Luntersche Buurtbosch. De route voert ons verder langs een idyllisch landelijke omgeving. Bossen, akkers en weilanden wisselen elkaar continu af, met tussendoor de fraaiste boerderijen. Na een tijdje bereiken we een heidegebied. We zijn uitgekomen bij de rand van natuurgebied het Wekeromse Zand. In de middeleeuwen waren de heidevelden hier gemeenschappelijk bezit van de bewoners. Zij lieten er hun schapen grazen en staken plaggen. Maar omdat de heide onvoldoende hiervan kon herstellen, ging de bodem verstuiven.
De afgelopen 200 jaar is het gebied langzaam dichtgegroeid. Maar sinds 2012 zorgt het Gelders Landschap ervoor dat de verstuiving weer deels terugkomt. Dit komt de diversiteit van zowel flora als fauna ten goede. De stichting doet dit onder meer door er kuddes moeflons te laten grazen. Tijdens onze wandeling door dit omheinde deel van de Goudsberg komen we de dieren overigens niet tegen.
Zodra we het wildrooster weer oversteken passeert een paard en wagen ons. Leuk om te zien: alsof de tijd hier volledig stil heeft gestaan. Ruim een kilometer verder zien we op een kruispunt een oude hoeve liggen. Bij de hoeve zien we een aantal fietsers en wandelaars bij een soort uitkijkplatform staan. We stappen op het gezelschap af en vragen naar wat voor iets bijzonders zij kijken. Vol enthousiasme vertellen twee heren dat de kleine hoeve een reconstructie is van een boerderij uit de ijzertijd.
Raatakkers
De boerderij bevindt zich op een zogenaamde raatakker: een kleine vierkante akker (40x40m) die in de ijzertijd werd gebruikt voor de verbouw van tarwe en spelt. Met het systeem van raatakkers konden boeren in die tijd uitputting van landbouwgronden voorkomen. Een huishouden van zes personen had voor eigen consumptie ongeveer 30 van die veldjes nodig. Overigens werden (en worden) raatakkers ook wel “celtic fields” genoemd. De Kelten hebben echter niets met dit type akkers te maken.
Bij het uitkijkplatform en de boerderij staan diverse informatiebordjes van het Geldersch Landschap en Kasteelen. Ze vertellen over de landbouwmethode, het dagelijks leven en de voedsel- en watervoorziening van een boerengemeenschap in de ijzertijd. Erg interessant!
We raken nog in gesprek met enkele fietsers maar na een kwartier vervolgen we weer onze route. Deze voert ons nu naar de Germaanse put. Deze put voorzag de bewoners van dit gebied in de ijzertijd van water voor hun akkers. De echte put is al lang dicht. Wel vinden we hier een kleine reconstructie en wederom een nuttig informatiebord.
Einde van de wandeling
Het laatste deel van de Trage Tocht bij Lunteren is zeker niet het minste. Eerst wandelen we nog langs de bosrand maar snel daarna duiken we weer het bos in. Een mooi slingerend bospad leidt ons door nogal heuvelachtig terrein naar het Middelpunt van Nederland. Maar ook naar opnieuw een uitzichttoren. Omdat we al redelijk veel gewandeld hebben, vinden we de beklimming van de trap best vermoeiend. Het uitzicht maakt gelukkig veel goed.
Spoedig hierna bereiken we alweer de bebouwde kom van Lunteren, en vervolgens de parkeerplaats met onze auto. We hebben er een ongekend mooie wandeling op zitten. Moe maar voldaan nemen we afscheid van deze parel aan de rand van de Gelderse Vallei.
Antwoorden op praktische vragen over de Trage Tocht Lunteren
De Trage Tocht bij Lunteren is 19 kilometer lang. Het merendeel van de route gaat over onverharde paden. Denk je dat je nog geen goede wandelconditie voor deze wandeling hebt? Volg dan een online wandeltraining bij gecertificeerd wandeltrainer Wanda Catsman. In korte tijd ben je in staat om langere wandelingen te maken.
Op de wandelzoekpagina is een prima routebeschrijving te vinden. Ook vind je hier de link naar de gps-track (gpx-bestand). De gps-track is met name zinvol zodra je de wandeling bij de Koepel voortzet. Er is overigens ook enige overlap met het Klompenpad ‘Meulunterenpad’.
De wandeling begint en eindigt bij het kleine, oude station van Lunteren. Daarmee is deze Trage Tocht ook uitstekend bereikbaar met het OV. Kom je liever met de auto? Aan de achterzijde van het spoor vind je voldoende parkeergelegenheid.
In Lunteren zelf heb je vlakbij het spoor veel horecagelegenheden. Maar ook aan de route kun je bij vele etablissementen terecht. De eerste die je tegenkomt is pannenkoekenhuis het Uilenbos. Redelijk snel daarna passeer je de Lunterse boer. Een gezellig restaurant met een fijn terras. Het laatste restaurant die je aan de route vindt is restaurant de Goudsberg. Het is fraai gelegen aan de rand van het Lunterse Buurtbosch.
In Lunteren en omgeving heb je veel accommodaties, variërend van campings en vakantieparken, tot vakantiehuisjes en hotels. Midden in het bos ligt onder meer het fraaie vakantiepark Landgoed de Scheleberg. Verder liggen op diverse locaties de prachtigste natuurhuisjes. Liever een hotel? Vind hier een compleet overzicht van accommodaties in Lunteren op booking.com.
