Pal voor Koningsdag waren we een lang weekend in Zuid-Limburg te vinden. Er stond veel op het programma. Zo wilden we flink wat wandelen maar ook mountainbiken. Verder was het plan om te gaan golfen en wat cultuur op te snuiven. En natuurlijk wilden we optimaal genieten van het bourgondisch leven in dit deel van Limburg.
Onze keuze voor een centrale plek om te overnachten viel op Valkenburg. Dit mergelstadje kenden wij voorheen eigenlijk alleen van Thermae 2000. Tijdens ons bezoek aan Valkenburg toonde de stad zich echter ook als een ideale, centrale plek voor een mini-vakantie in eigen land. Niet alleen ideaal om de talloze, actieve mogelijkheden als fietsen en wandelen. Maar tevens omdat het stadje zelf, erg veel te bieden heeft.
Veelzijdig mergelstadje Valkenburg
Enkele duizenden jaren v.Chr. werd de Geulvallei al bewoond. De prehistorische vuursteenmijnen in de stad en omgeving herinneren aan die periode. Maar Valkenburg wordt pas in de 11e eeuw voor het eerst als nederzetting genoemd. In de eeuwen die volgden groeide het charmante stadje uit tot een vestingstad dat steeds werd belegerd en ingenomen.
In de 19e eeuw werd Valkenburg door de eerste dagjesmensen ontdekt. Het op dat moment nog lastig bereikbaar stadje had een unieke ligging in een prachtige, natuurlijke omgeving. De eerste hotels verschenen en Valkenburg trok steeds meer (welgestelde) bezoekers aan. Maar de echte doorbraak als toeristische trekpleister kwam pas in 1853. In dat jaar kreeg Valkenburg een treinstation aan de spoorlijn tussen Maastricht en Aken. De stad werd toen voor veel meer mensen uit de regio en daarbuiten goed bereikbaar. Overigens is het station van Valkenburg het oudste nog in gebruik zijnde stationsgebouw van Nederland!
Hoogtepunten van Valkenburg die je niet mag missen
Om een goede indruk te krijgen van het charmante stadje liepen we de stadswandeling van Visit Zuid-Limburg. Deze 4,3 kilometer lange wandeling voert onder andere langs Kasteel Valkenburg, enkele grotten en het station. Maar ook langs de diverse oude poorten, Kasteel Den Halder en het Spaans Leenhof. Tijdens onze avondwandelingen deden we nog andere bezienswaardigheden aan, zoals de WIlhelminatoren.
Hieronder noemen we de hoogtepunten van Valkenburg die je volgens ons niet mag overslaan. Maar vergeet ook niet om vooral ook gewoon door het oude centrum te slenteren. Vooral het deel aan de Geul vonden wij een bijzonder aantrekkelijk deel van de oude vestingstad.
Kasteel Valkenburg
De blikvanger van Valkenburger is zonder twijfel de ruïne van Kasteel Valkenburg. Het is de enige hoogteburcht van Nederland. Waar je ook bent: je ziet de ruïne overal boven het gezellige vestingstadje uit torenen. Tijdens ons bezoek aan Valkenburg was het kasteel vanwege corona gesloten. Jammer, want delen van de monumentale resten zijn nog goed te bezichtigen. Zo hadden wij graag de vluchtgangen willen zien naar de Fluweelengrot! Wel konden we langs het kasteel wandelen en bij de Wilhelminatoren van het uitzicht op het kasteel genieten.
Fluweelengrot
Onder het stadje Valkenburg bevindt zich de Fluweelengrot: een gangenstelsel dat ontstaan is door mergelwinning. De gangen werden in de middeleeuwen gebruikt om het kasteel tijdens een belegering ongezien te ontvluchten. Bijvoorbeeld om de vijand in de rug aan te vallen of voor bevoorrading. Tijdens de Frans-Bataafse tijd werd er een kapel in gebouwd. In die periode mochten de bewoners namelijk niet naar de kerk. In de Tweede Wereldoorlog was het 5 kilometer lange gangenstelsel een schuilplaats voor bombardementen. Tegenwoordig is de grot een populaire attractie die je – zodra het weer kan – beslist moet bezoeken. Al is het alleen al vanwege de prachtige muurschilderingen!
Wilhelminatoren
Op de bijna 150 meter hoge Heunsberg staat de 30 meter hoge, raketvormige Wilhelminatoren. Je kunt dit rijksmonument uit begin 20e eeuw beklimmen. Eenmaal boven heb je een magistraal uitzicht over het Geuldal en een deel van het Limburgse Heuvelland. Bij helder weer kun je zelfs het Duitse Aken en het Belgische Luik zien liggen. Momenteel is de toren vanwege corona gesloten. Toch is het wandelingetje er naar toe al de moeite waard. Ook vanaf het terras heb je namelijk een fraai uitzicht op het Geuldal en Kasteel Valkenburg.
De stadspoorten van Valkenburg
De oude middeleeuwse stadspoorten van Valkenburg moet je gewoon gezien hebben. Tijdens de stadswandeling van Visit Zuid-Limburg kom je er gelukkig langs. De Berkelpoort is een van die poorten, gelegen vlakbij het kasteel. Dit rijksmonument uit de 14e eeuw werd gelukkig tijdens de verwoesting van de vesting in de 17e eeuw gespaard. Bij de poort bevinden zich vele gezellige restaurants en terrassen.
Een andere, goed gerestaureerde poort is de Grendelpoort. Alleen al als je onder de poort doorloopt waan je je in de middeleeuwen. Ben je bierliefhebber? Vergeet dan beslist niet om het nabijgelegen Café de Grendelpoort te bezoeken!
Aan de noordzijde van het historische centrum van Valkenburg ligt de Geulpoort. De poort is gebouwd in de 14e eeuw maar eind 18e eeuw volledig afgebroken. Om het historische karakter van de binnenstad meer te benadrukken is de Geulpoort in 2010 volledig opnieuw opgebouwd. Je ziet dat hij nieuw is. Toch vinden wij het bouwwerk passen bij het aangezicht van de oude vestingstad.
Station Valkenburg
Het oudste nog in gebruik zijnde station van Nederland is dat van Valkenburg. Het romantische stationsgebouw in vroege Engelse neogotische stijl, stamt uit midden 19e eeuw. Het rijksmonument is gebouwd van mergel en heeft hoektorens en kantelen. In 2005 werd het gebouw wat toen enigszins vervallen was, in oude staat teruggebracht. De stadswandeling van Visit Zuid-Limburg maakt gelukkig een kleine omweg. Onderweg loop je ook langs het prachtige Park Dersaborg. Het kleine park ligt tegenover het stadhuis van Valkenburg. Je vindt er onder meer vijf monumentale bomen, waaronder twee mammoetbomen en de Japanse Godsboom.
Activiteiten in de omgeving van Valkenburg
In 2019 was Valkenburg aan de Geul dé wandelgemeente van Nederland! Niet verwonderlijk, als het aan ons ligt. De prachtige, heuvelachtige en bosrijke omgeving leent zich namelijk perfect voor de mooiste wandelingen. Vanuit Valkenburg zijn vele beschreven wandelingen te maken. De meeste volgen het Geuldal, met recht een van de mooiste natuurgebieden van Nederland. Maar houd er ook rekening mee dat je bij enkele af en toe flink moet klimmen!
We geven je als tip de Trage Tocht Valkenburg mee. Deze 14 kilometer lange route voert oostwaarts langs diverse kastelen en mergelgrotten. En door hellingbossen naar de fraaiste uitzichtpunten. Een eveneens mooie wandeling is de 14 kilometer lange Groene Wissel Valkenburg. In tegenstelling tot de Trage Tocht voert deze route je naar het zuidwesten van Valkenburg. Je bezoekt bij dit traject ook een mergelgroeve.
Verder komt de op deze website beschreven wandeling bij Klimmen zo ongeveer langs Valkenburg. Het is een buitengewoon mooie route die net als de Trage Tocht langs Kasteel Schaloen in Oud-Valkenburg voert. Op wandelgidszuidlimburg.com vind je overigens nog veel meer wandelroutes. Onze ervaring is dat dit allemaal perfecte routebeschrijvingen zijn door geweldig mooie gebieden.
Fietsen rond Valkenburg
Naast wandelen staat de omgeving van Valkenburg met name bekend om de geweldige fietsmogelijkheden. Er zijn oneindig veel fietsroutes te vinden, de een nog mooier dan de ander. Ze voeren door veel natuurschoon en prachtige natuurgebieden. En ook langs indrukwekkend historisch erfgoed. Wel heb je voor de meeste routes vanwege de grote hoogteverschillen een goede fietsconditie nodig. Of een e-bike. Kijk voor een overzicht van enkele fietsroutes op de site van Visit Zuid-Limburg. Op komoot staan nog eens 20 andere interessante routes met uitgebreide beschrijving.
Wij hebben tijdens ons bezoek aan Valkenburg trouwens ook gemountainbiked. De fiets huurden we bij Cycle Center (vestiging Par’Course in Valkenburg). Kwalitatief goede fietsen voor een prima tarief. Extra prettig was dat we er meteen uitgeprinte routes bij kregen. Deze routes kun je tevens van hun site downloaden. Enig minpuntje was dat ze ons de Valkenburg (Cauberg) route aanbevolen. Deze route bleek later voor gevorderde mountainbikers te zijn. Voor mijn vrouw was het echter haar eerste keer op een mountainbike. We zullen een relaas van de tocht op termijn aan deze site toevoegen.
Actieve vakantie bij veelzijdig Valkenburg: praktische zaken
Met de volgende tips kom je goed beslagen ten eis bij een bezoek aan Valkenburg:
Vervoer
Valkenburg is prima met het openbaar vervoer bereikbaar. Het makkelijkste is de trein. Vanuit Maastricht gaat er een stoptrein die je in slechts 7 minuten naar Valkenburg brengt. Kom je liever met de auto? Ook dat is natuurlijk geen probleem. Houd er wel rekening mee dat de parkeertarieven relatief hoog liggen. Zoek om die reden accommodatie waar je al dan niet tegen een vergoeding je auto kunt parkeren.
De meeste bezienswaardigheden in Valkenburg zelf zijn gemakkelijk te voet bereikbaar. Attracties buiten het centrum, zoals Thermae 2000 maar ook het idyllische Oud-Valkenburg, kun je beter met de fiets of auto doen. Kom je niet met eigen fiets, dan kun je uitstekend terecht bij een van de vele fietsverhuurders. Wij huurden een mountainbike bij Cycle Center. Naast mtb’s verhuren ze hier ook wielrenfietsen, tandems, gewone fietsen en e-bikes.
Wil je eens een keer iets anders? Overweeg dan om het Geuldal met een heuse stoomtrein te verkennen! Tussen Valkenburg en Kerkrade en een aftakking naar Vetschau in Duitsland, exploiteert de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij hier een eigen spoorlijn. De treinen rijden tijdens de zomervakantie, de Sinterklaasperiode en de kerstperiode.
Accommodatie
Er is veel accommodatie in Valkenburg te vinden, variërend van bed & breakfasts en homestays tot en met appartementen en (luxe) hotels. Ook kun je er overnachten in een heus kasteel! Dit kan bijvoorbeeld bij het Château St. Gerlach. Iets verderop in Oud-Valkenburg heb je daarnaast het Kasteel Schaloen.
Eten en drinken
Zuid-Limburg staat bekend om de gastronomie en de Bourgondische levensstijl. Valkenburg vormt beslist geen uitzondering. Nu bezoek aan de terrassen weer mogelijk is, lonkt de horeca van Valkenburg des te meer. Vooral na afloop van een heerlijk actieve dag wandelen of fietsen. Wil je lekker eten aan een terras, dan moet je volgens de echte kenners van Valkenburg beslist naar Pura (Nederlandse keuken gericht op vis), Pommes Valkenburg Haute Friture (erg geschikt voor vegetariërs), Sunndays (o.a. Franse keuken), Restaurant Château St. Gerlach (Frans, o.a. vis) en Aan de Linde (ook vis en zeevruchten).
