Deze Trage Tocht vanuit Velsen-Zuid is een aaneenschakeling van hoogtepunten. Allereerst het rustige dorpje Velsen-Zuid. Daarna rijgen de diverse buitenplaatsen zich aaneen. De kers op de taart is het rondje over buitenplaats Beeckestijn. In het fraaie park liggen diverse fraaie bezienswaardigheden. Voor ons was het een totaal onbekend gebied. Maar na afloop kunnen we zeggen dat deze wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen een heerlijke tocht is. En met negen kilometer is ie niet al te lang. Je hebt dus genoeg tijd om van al dat moois te genieten. Of om nog een extra ronde te maken door de prachtige tuin van buitenplaats Beeckestijn.
Het pittoreske Velsen-Zuid
Op deze fraaie en zonnige februaridag parkeren we onze auto aan de rand van Velsen-Zuid. Bij de naam Velsen denken we gelijk aan het Noordzeekanaal en de grote fabrieken van Tata Steel. Niet aan een pittoresk dorpje met een beschermd dorpsgezicht. Toch is dat laatste wat de route ons laat zien. De oude kern van Velsen-Zuid dateert uit de 18e eeuw. En gelukkig is die voor het grootste deel bewaard gebleven.
We maken een ommetje door rustige klinkerstraatjes. Aan weerszijden staan mooie huizen, sommige van hout. De tijd lijkt hier stil gestaan te hebben. Bij ons rondje door het dorp rijdt er geen auto door de straten. We zien alleen huisvrouwen die hun stoep vegen, de matten kloppen of de ramen lappen. Alsof ze het dorp nog wat mooier willen maken voor ons.
Noordzeekanaal
Het dorp Velsen werd aan het einde van de 19e eeuw wreed opgesplitst. De aanleg van het Noordzeekanaal knipte het dorp als het ware in tweeën. Veel van de oude bebouwing moest wijken voor deze vaarroute. Daardoor ontstonden twee dorpen: Velsen-Noord en Velsen-Zuid.
Wij kijken vanaf de kade uit op het Noordzeekanaal. Er varen geen grote schepen voorbij op dit moment. Opvallend, want per jaar varen er bijna 50.000 schepen door het kanaal. Dat zijn er ongeveer 130 per dag. Maar juist nu passeert er geen enkel schip. Wel liggen aan de overzijde diverse schepen voor anker.
Engelmunduskerk
De blikvanger van Velsen-Zuid is de bijzondere Engelmunduskerk. het is een van de oudste kerken van ons land. De kerk ligt midden op een terp. Al in de 8e eeuw stond hier een houten kerkgebouw. In de 11e eeuw werd dit houten gebouw vervangen door een tufstenen kerk. Vele delen hiervan zijn nog steeds bewaard gebleven. In de 16e eeuw verwoestten de Spanjaarden de Engelmunduskerk. De kerk is daarna snel herbouwd. De markante toren dateert van een iets latere periode.
Buitenplaats Velserbeek
We verlaten het fraaie Velsen-Zuid. Via een tunneltje wandelen we onder de drukke N202 door. Dan staan we gelijk in een heel andere wereld. We betreden de buitenplaats Velserbeek. In de verte ligt het witte landhuis te schitteren in de zon. Al in het midden van de 16e eeuw stond hier een hofstede.
In de 18e eeuw is het landhuis in bezit van een rijke Amsterdamse bankiersfamilie. Zij waren echte natuurliefhebbers. Daarom legden ze een geometrische tuin in Engelse landschapsstijl aan. In de tuin komen veel sierelementen voor. We lopen over lange lanen en kleine kronkelpaadjes. Majestueuze bomen, sierlijke vijvers, een orangerie en theekoepeltjes trekken aan ons voorbij.
We passeren de fraaie theeschenkerij. Die is gevestigd in de voormalige orangerie. Helaas is die alleen in de weekenden geopend. Dus we zullen onze koffie met appeltaart moeten missen.
Buitenplaats Schoonenberg
We verlaten de buitenplaats Velserbeek. Maar direct daarna betreden we buitenplaats Schoonenberg. Hier zien we dezelfde Engelse landschapsstijl. Het lijkt erop dat aangrenzende sportvelden langzaam maar zeker bezit nemen van de buitenplaats. Ze breiden uit en dat moet haast wel gevolgen hebben voor het park. Als we goed kijken zien we in de bossen een aantal bunkers. Als straks het voorjaar begint, verdwijnen ze nog wat verder achter het groen. De bunkers waren het commandocentrum van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.
Schoonenberg groeide uit van een eenvoudige hofstede in de 17e eeuw tot een aanzienlijke buitenplaats in de 18e eeuw met een voornaam herenhuis. En een tuin met beelden en kassen, landerijen, duingebied, dienstgebouwen en boerderijen. Het is een rijksmonument. Vooral het landhuis uit 1860, de historische aanleg, het toegangshek bij het huis en het hek naar het dienstgebouw zijn bijzonder.
Buitenplaats Beeckestijn
Na een wandeling door de bossen bereiken we uiteindelijk buitenplaats Beeckestijn. Dit is echt het hoogtepunt van de route. Ook hier zien we strak aangelegde geometrische tuinen. Overal zijn mooie zichtlijnen. Zo kijk je vanuit iedere hoek in het park uit op het statige witte herenhuis. Een heel mooi uitzichtpunt is vanaf de schelpvormige vijver. De wandeling gaat niet helemaal rond die vijver. Maar wij lopen toch een stukje door om van het uitzicht te genieten.
De geschiedenis van buitenplaats Beeckestijn gaat terug tot de 15e eeuw. Het was in die tijden al een zomerverblijf voor rijke kooplieden uit Amsterdam. Vooral de rijke bankier Jacob Boreel Janszoon heeft er in de 18e eeuw voor gezorgd dat de buitenplaats veranderde in een weelderige landschapstuin. Het ontwerp was gebaseerd op de Engelse landschapsstijl. Maar in de loop der tijd kwamen er nieuwe tuinstijlen op de buitenplaats. Beeckestijn is daarom een van de meest toonaangevende landschapstuinen in ons land.
Het is heel bijzonder dat men de oude stijlen niet verving. Daarom wandelen op ons rondje over de buitenplaats langs diverse stijlen. Zo hebben bepaalde delen invloeden van het classicisme, régence en rococo.
Slangenmuur
We lopen door de nutstuinen. Hier groeit een mix van bloeiende struikjes, kleurrijke planten, eetbare gewassen en geurende kruiden. Maar het meest bijzondere aan de nutstuinen zijn de zogenaamde slangenmuren. Die naam danken zij aan hun slingerende vorm. In de holtes van de muur ontstaat een warm klimaat. Die warmte is goed voor het fruit aan de leibomen. Zo rijpt het sneller.
Bij het zuidelijke koetshuis zien we nog een slangenmuur. maar ook een fraaie berceau, een beukenhaag. Zo konden de welgestelde dames lekker buiten in de schaduw lopen. Want een mooie witte huid was een teken van rijkdom in die tijd.
Velser kersenbomen
In de 17e tot en met de 19e eeuw was de Velser kers een delicatesse. De kers was het belangrijkste product op de groente- en fruitmarkten in Amsterdam en Haarlem. Velsen was in die tijd het centrum van de kersenteelt. Vanaf 1840 verdween de kersenteelt geleidelijk. Boeren stapten toen over op de aardbeienteelt. Toen bij een zware storm in 1860 de laatste Velser kersenbomen sneuvelden, verdween de kers helemaal. Maar in de tuin van buitenplaats Beeckestijn probeert men de Velser kers weer te herintroduceren. We kunnen niet wachten op de kersentijd, want die delicatesse willen we wel eens proeven.
Follies
Op de buitenplaats stonden diverse tuin versiersels die puur dienen als verfraaiing van het park. De bouwwerken hebben geen enkele functie. Dit zijn de zogenaamde follies. Bij de wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen ontdekken we zo een neogotische kapel. Maar als kapel heeft dit bouwwerk nooit gediend. Het is een woning van de tuinman geweest. Vroeger waren er meer follies te zien in het park. Maar de kluizenaarshut, triomfboog en diergaarde zijn verdwenen.
Wel zien we zien we een voormalige ijskelder. Goed verstopt tussen het groen op een heuveltje. In de 18e eeuw bewaarde men hier ijsblokken. Zij werden gebruikt in de zomer om het eten te koelen.
Ter afsluiting nog een rondje door Velserbeek
Vanaf buitenplaats Beeckestijn lopen we weer terug naar Velsen-Zuid. We maken nog een rondje door buitenplaats Velserbeek. We zien de mooie theekoepel. Iets verderop passeren we het hertenkamp. Veel ouders met kinderen staan voor het hek te kijken naar de herten. Die vinden het net zo interessant. Met hun snuiten tegen het hek aangedrukt hopen ze waarschijnlijk op wat lekkers.
We gaan nog een keer door het tunneltje. Daarna wandelen we terug naar onze parkeerplaats. We hebben genoten van een leuke wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen. Het fraaie zonnige weer maakte het helemaal geweldig. Dat hadden we ook wel verdiend na een lange periode van regen.
Dit wil je weten over de wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen
De wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen is negen kilometer lang. De route voert voor een groot deel over onverharde paden. In het dorp Velsen loop je door rustige straatjes. Wij hebben daar geen verkeer gezien.
Er is een prima routebeschrijving van de wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen. Verkeerd lopen is onmogelijk. Daarnaast kun je ook de gps-track downloaden.
Zeker, je viervoeter mag mee. Alleen zijn op het landgoed Beeckestijn sommige korte stukjes door de tuinen verboden voor honden. Daar kun je gemakkelijk omheen lopen en de route dan vervolgen.
De wandeling langs de buitenplaatsen van Velsen start aan de rand van het dorp Velsen-Zuid. Vlak daarbij zijn gratis parkeerplaatsen op het parkeerterrein Velserdijk.
Je kunt de route ook starten bij landgoed Beeckestijn. Hier is een grote gratis parkeerplaats. Op drukke dagen in het weekend is die overigens snel vol. Loop vanaf de parkeerplaats naar het landhuis. Ga hier rechts omheen. Hierna pik je de route op bij punt 6 van de routebeschrijving.
Het startpunt is de bushalte Parkweg. De route is dus goed te bereiken met het OV. Bus 382 rijdt vanaf station Amsterdam Sloterdijk langs deze halte. Een andere optie is bus 74 vanaf station Beverwijk. Dit is ook weer het eindpunt van de route. Je kunt dus gemakkelijk reizen met het OV als je deze wandeling wilt maken.
Er zijn twee mogelijkheden onderweg om wat te nuttigen:
- Op landgoed Velserbeek ligt de Theeschenkerij Velserbeek. Deze theeschenkerij is alleen in het weekend geopend.
- Bij landgoed Beeckestijn ligt naast het hoofdgebouw in het koetshuis Brasserie Beeckestijn. Deze is dagelijks geopend.
