Enkele weken na de heftige overstromingen in Zuidoost-Nederland deden we Doornenburg aan. Dit plaatsje in de Over-Betuwe is met name bekend om het prachtige Kasteel Doornenburg. Minder bekend is het redelijk dichtbij aan de Waal en het Pannerdensch Kanaal gelegen Fort Pannerden. Dit fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd zeer recentelijk toegevoegd aan de UNESCO-werelderfgoedlijst. Extra goede reden, zo vonden we, voor een bezoek.
Op de wandelzoekpagina vonden we een ideale Trage Tocht-route. Ideaal omdat de wandeling zowel naar het kasteel als naar het fort voert. Met tussendoor een flinke portie ruige natuur. De juiste ingrediënten voor een fantastische tocht. De Waal was de laatste weken echter behoorlijk uit zijn oevers getreden. Dit leidde halverwege de wandeling tot een avontuurlijke uitdaging. In deze blog nemen we je mee op dit avontuur. We sluiten af met tips hoe je deze fantastische Trage Tocht wat comfortabeler kunt lopen.
Onze wandeling van Fort Pannerden naar kasteel Doornenburg
We parkeren onze auto op de ruime parkeerplaats aan de Pannerdenseweg. Het is overwegend bewolkt maar de zon laat zich af en toe zien en voelen. Op de parkeerplaats benadert een moeder en dochter ons. Of we enig idee hebben waar Fort Pannerden ergens ligt. Nergens vinden we bewegwijzering, dus pakken we onze gps-track erbij. We wijzen in de juiste richting en maken ons op voor onze eigen wandeling.
We zijn erg benieuwd naar de nieuwste aanwinst op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Daarom besluiten we de route andersom te lopen om eerst naar het fort te gaan. We komen na enkele informatieborden in een klein door een dijk omheind weiland uit. Het gras en de fleurige veldbloemen reiken tot kniehoogte. Mooi gezicht! We steken vervolgens de dijk over en komen uit bij het Pannerdensch Kanaal. Hier volgen we het pad richting het fort.
In de tussentijd is het weer volledig betrokken. Zouden we het droog houden? Bij het fort leidt de gps-route ons naar de Pannerdense Kop, het smalle uiteinde van de dijk. Aan onze linkerzijde vaart een Duitse plezierboot door het Pannerdensch Kanaal. We komen ongeveer gelijktijdig aan bij de punt van de landtong. Zowel de Waal als het Pannerdensch Kanaal komen hier uit op de Rijn. Het gevolg is flinke golfslag en stroming die van overal vandaan lijkt te komen. De Duitse schipper manoeuvreert het vaartuig echter soepel de bocht om, de Waal op. We genieten nog even van het weidse uitzicht en wandelen vervolgens in de lichte regen terug naar het fort.
Fort Pannerden
Fort Pannerden is het meest oostelijk gelegen fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het werd rond 1870 gebouwd als sperfort. Dit om te voorkomen dat vijandelijkheden via de Waal de Nieuwe Hollandse Waterlinie konden bereiken. Daarnaast moest het fort toezien op de watertoevoer vanuit het Pannerdensch Kanaal naar de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Vanwege die functie kreeg het fort ook de bijnaam “hoofdkraan van de Linie’.
We wilden eigenlijk alleen het dak op van het fort. Het uitzicht vanaf dit dak op het rivierenlandschap is namelijk prachtig. Maar gezien de lichte regen besluiten we het fort meteen even van binnen te bekijken. Nadat we ons op vertoon van de museumkaart hebben ingeschreven, beginnen we aan de rode route.
Al snel blijkt dat je dit fort niet “even” bekijkt. Het deels onder de grond verborgen complex telt maar liefst vijf verdiepingen. Er zijn in totaal 124 ruimten en vele gangen en trappen. We bezoeken het bezoekerscentrum en enkele interessante exposities. Ook wonen we het ‘afschieten’ van een perfecte replica van het grootste kanon van het fort bij. We raken in gesprek met een medewerker (vrijwilliger) van het museum. Vanuit zijn passie voor techniek en historie, praat hij honderduit over het richten van het kanon. We hangen een kwartier lang aan zijn lippen. Verschrikt dat het alweer zo laat is, verlaten we snel daarna het fort.
Via de uiterwaarden van de Waal naar Kasteel Doornenburg
Eenmaal buiten blijkt het weer grotendeels opgeklaard. Bij een heerlijk zonnetje vervolgen we onze route over het gras van de fortgracht naar de Klompenwaard. Via een steil trappetje komen we uit op een aarden talud. We zien de Waal onderaan de helling door het overdadig groene landschap meanderen. We lopen naar beneden waar de route de oevers van de Waal en diens zijgeulen volgt.
Dit gebied geldt als begrazingsgebied voor rode geuzen (rundersoort) en konikpaarden. Maar blijkbaar hebben de sierlijke dieren vandaag vrij want wij zien er geen enkele. Wel treffen we regelmatig hun uitwerpselen aan maar die weten we behendig te pareren. Dankzij de volmaakte rust en het prachtig stukje ruige natuur, genieten we met volle teugen. Maar de stemming slaat direct om zodra we bij een andere geul uitkomen. Volgens de gps-route moeten we hier rechtdoor. De tien meter brede geul lijkt echter roet in het eten te gooien. Het water is zo troebel dat we de bodem niet kunnen zien.
Omdat omkeren nauwelijks een optie is besluiten we heel voorzichtig door het stromende water te waden. Enkele minuten later staan we met alleen natte schoenen en onderbenen aan de overkant. De zon zal ons schoeisel wel snel laten opdrogen, verwachten we. Vol vertrouwen wandelen we verder tot we onze volgende obstakel krijgen. Geen waterhindernis dit keer, maar steeds dichter en hoger wordende begroeiing. Aan de hand van de gps-route banen we ons een weg door distels en brandnetels. Niet echt comfortabel in onze korte broeken. We zijn dan ook bijzonder opgelucht als we na enkele honderden meters de Waaldijk zien liggen.
Kasteel Doornenburg
Zodra we de Waaldijk zijn overgestoken komen we in de bebouwde kom van Doornenburg. Aan het einde van het dorp zien we de hoofdburcht van Kasteel Doornenburg al liggen. Een pad langs het buitengewoon fraaie kasteel voert ons langs de uitgestrekte voorburcht. Via de houten brug lopen we onder het poortgebouw door en komen we uit op een grote binnenplaats. Met enige schaamte voor onze modderschoenen nemen we plaats aan een tafeltje op het gezellige terras. Eerst maar even een drankje om bij te komen van de hindernissen in de Klompenwaard.
Kasteel Doornenburg is een van de grootste en best bewaarde kastelen van Nederland. De burcht stamt uit de 14e eeuw. Een eeuw later werd de voorburcht gebouwd. Hier kwam een boerderij, kapel, woontoren, het woonhuis van de kasteelbeheerder en een herberg. Het kasteel werd tot in de 19e eeuw bewoond maar raakte daarna in verval. In 1945 raakte Kasteel Doornenburg door een Brits bombardement ernstig beschadigd. In de daaropvolgende twee decennia werd het kasteel weer geheel opgebouwd. Eind jaren 60 werd de televisieserie Floris hier opgenomen.
Sinds half juli 2021 is de hoofdburcht van dit prachtige sprookjeskasteel ook weer individueel te bezoeken. Een rondleiding moet wel op tijd worden gereserveerd. Dit kan op de website van het kasteel. Helaas was het voor ons niet meer mogelijk om op tijd te reserveren. Na de dorstlessende verkwikking verlaten we dan ook de ruime binnenplaats.
Einde van onze wandeling rond Fort Pannerden
Na ons bezoek aan het kasteel voert de route verder langs de Linge. Bij het eerste pad slaan we linksaf. Op de hoek staan we even stil. Wat is dit toch een mooi kasteel! Precies zoals je het als kind je vroeger voorstelde. We maken vele foto’s en vervolgen de wandeling naar de dorpskern van Doornenburg.
Het laatste stuk van onze wandeling gaat opnieuw door hoog struikgewas. We worden ettele keren door brandnetels gestoken maar het kan ons niet meer deren. We zijn nog steeds onder de indruk van zowel Fort Pannerden als Kasteel Doornenburg. Wat was dit een bijzondere, mooie, gevarieerde, interessante en avontuurlijke tocht! Met enkele aanpassingen in de route kunnen we deze Trage Tocht dan ook iedereen absoluut aanbevelen.
Praktische zaken bij de wandeling rond Fort Pannerden
Hier vind je alle informatie over deze wandeling inclusief tips om droge voeten te houden:
Route-informatie wandeling rond Fort Pannerden
De Trage Tocht vanuit Fort Pannerden naar Kasteel Doornenburg is 11 kilometer lang. Op de Wandelzoekpagina vind je een uitgebreide routebeschrijving. Ook tref je daar het gps-bestand (gpx) aan. Naar onze mening is dit routebestand onontbeerlijk om de wandeling te maken.
De wandeling is met recht een Trage Tocht. De route voert namelijk door de bebouwde kom, door agrarisch land en door de natuur. Het deel door de Klompenwaard is een ruig begrazingsgebied. Dit komt ook omdat de natuur hier zijn gang kan gaan: planten (waaronder distels) reiken af en toe tot boven een meter hoogte. Het pad is daardoor niet altijd even goed zichtbaar.
De wandeling door de Klompenwaard vonden wij erg lastig. Toch hebben we enorm genoten van het prachtige natuurlandschap! Lijkt de wandeling door de Klompenwaard je iets te avontuurlijk? Bekijk dan onderstaande tip voor een alternatieve route. Wil je net als wij genieten van het fraaie rivierenlandschap? Draag dan – zelfs bij warm weer – een spijkerbroek en een shirt met lange mouwen. Trek stevige wandelschoenen aan die je makkelijk kunt schoonspoelen.
Alternatieve route tijdens hoogwater in de Klompenwaard
Om natte voeten in de Klompenwaard te voorkomen kun je het beste de Waaldijk volgen. Dit geldt met name bij hoogwaterstanden, zoals afgelopen maand juli. Dit is bij punt 4 van de routebeschrijving als je deze in de juiste richting volgt. In plaats van dat je bij huisnummer 4 schuin rechts naar beneden gaat, blijf je op de dijk. Volg deze tot je bij het Pannerdensch Kanaal uitkomt. Sla hier rechtsaf, een grindpad op. Uiteindelijk kom je dan uit bij Fort Pannerden.
Bereikbaarheid en parkeren
Startpunt van de wandeling rond Fort Pannerden is de ruime parkeerplaats aan de Pannerdenseweg in Doornenburg. Je vindt deze parkeerplaats ter hoogte van huisnummer 6. Parkeren is gratis.
Liever met het openbaar vervoer? Neem dan bus 33 vanuit Arnhem naar bushalte Rijnstraat in Doornenburg. Loop vanaf hier naar het Kasteel Doornenburg. Dit is punt 3 in de routebeschrijving. Maak de wandeling volgens de routebeschrijving af naar punt 6, gevolgd door 1 en 2.
Horeca bij de wandeling rond Fort Pannerden
Op de wandeling door de Klompenwaard na, is er voldoende horeca aan de route. Een van de meest idyllische etablissementen vind je bij Kasteel Doornenburg. Aan het binnenplein van dit prachtige kasteel heb je Herberg De Doornenburg. Je kunt er in het juiste seizoen ook buiten terecht voor een hapje en drankje.
Op weg naar Fort Pannerden kom je in het centrum van Doornenburg nog andere horeca tegen. Bij het fort zelf heb je een foodtruck met terras. Met name bij zonnig weer is het hier goed toeven! Zit je liever binnen? In het gezellige café-restaurant kun je volledig op krachten komen na afloop van de heerlijke wandeling.
