In het vroege voorjaar verkenden we het westelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen. We maakten er een prachtige, historische rondwandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden. Vanuit het levendige Sluis volgden we het schilderachtige Jaagpad naar een van de kleinste stadjes van Nederland. Hier bewonderden we de middeleeuwse architectuur en de imposante 14e-eeuwse kerktoren. Op onze terugweg naar Sluis wandelden we door weidse polders en langs indrukwekkende vestingwerken. Deze voerden ons terug in de tijd naar de rijke geschiedenis van de streek. De 11 kilometer lange route onthult de verborgen schatten van Zeeuws-Vlaanderen, van historische stadsrechten tot natuurlijke schoonheid.
In deze blog
- Onze wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
- Bezoek aan de Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden
- Via de polder terug bij de wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
- Einde van de historische wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
- Praktische zaken voor je wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
- Dit interesseert je wellicht ook
Onze wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
We beginnen onze wandeling op een frisse, zonnige voorjaarsdag bij het standbeeld van Johan Hendrik van Dale in Sluis. De beroemde taalkundige en onderwijzer kijkt uit over het gezellige Sluis, omringd door historische gebouwen die getuigen van het rijke verleden van de stad.
We lopen richting het Jaagpad, dat ons langs de rand van Sluis voert. De lentezon verwarmt onze gezichten terwijl we genieten van het uitzicht over de omliggende polders. Knotwilgen staan als stille wachters langs de oevers, hun kale takken reikend naar de blauwe lucht.
Het pad brengt ons naar de ietwat saaie rondweg richting Sint Anna ter Muiden. Hier opent het landschap zich voor ons: weidse akkers en weilanden strekken zich uit tot aan de horizon. Op enkele plekken zien we grenspalen die de historische grens tussen Nederland en België markeren. Het zijn stille getuigen van de complexe geschiedenis van deze regio.
Na anderhalve kilometer wandelen langs de rondweg bereiken we Sint Anna ter Muiden. Via een smal klinkerstraatje komen we uit op een charmant pleintje met daaraan prachtig gerestaureerde huizen uit de 17e eeuw. Zoals het oude raadhuis uit 1650 en de oude pastorie uit 1687. We nemen enkele foto’s en wandelen vervolgens snel door. We willen namelijk op tijd aankomen voor onze afspraak bij de Hervormde Kerk van het kleine plaatsje.
Bezoek aan de Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden
We staan voor de indrukwekkende Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden. Vrijwilliger Henk staat ons aan het door sierlijke knotwilgen omzoomde kerkpad al op te wachten. Hij verwelkomt ons met een warme glimlach. We vertellen hem dat we onder de indruk zijn van het bijzonder pittoreske marktplein van het dorpje. Op subtiele wijze corrigeert Henk ons bij onze woordkeuze: “Wisten jullie dat Sint Anna ter Muiden concurreert met Staverden en Bronkhorst om de titel ‘kleinste stad van Nederland’? Met ongeveer 50 inwoners is het een van de kleinste plaatsen met historische stadsrechten in ons land.”
Henk nodigt ons vervolgens uit voor een fascinerende rondleiding door dit historische gebouw. Hij gaat ons voor over het kerkpad en begint zijn verhaal bij de imposante vierkante toren die trots boven de huizen van het stadje uittorent. “Deze toren”, vertelt hij, “is een overblijfsel van een 14e-eeuwse gotische kruiskerk. De toren is het enige deel van de kerk dat de tand des tijds en de verwoestingen van de Tachtigjarige Oorlog heeft doorstaan.”
Terwijl we de wenteltrap van de toren beklimmen, legt Henk uit dat de toren vroeger ook dienstdeed als vuurtoren. Dat was in de tijd dat Sint Anna ter Muiden nog een belangrijke haven was. “Stel je eens voor…”, zegt hij, “…in de middeleeuwen was dit een bloeiende handelsstad en zelfs een voorhaven van Brugge!”
Boven aangekomen, genieten we van een adembenemend uitzicht over het omliggende polderlandschap. Henk wijst naar de horizon en vertelt: “In 1242 kreeg Mude, zoals de stad toen heette, stadsrechten. Maar na de verzanding van de haven in de 14e eeuw, verloor de stad haar glorie aan het naburige Sluis.”
Jongere historie van het kerkgebouw
Terug beneden leidt Henk ons naar het huidige kerkgebouw, dat midden 17e eeuw tegen de oude toren werd aangebouwd. “Dit deel is veel jonger”, legt hij uit, “maar niet minder interessant. Kijk eens naar het interieur, het is grotendeels 17e-eeuws.”
We bewonderen de kansel aan de oostkant en het prachtige eenklaviers pijporgel aan de westkant. Henk vertelt dat het orgel in 1871 werd gemaakt door Hermanus Knipscheer. “En let ook eens op de twee rouwborden uit de 17e eeuw”, voegt hij toe.
Terwijl we door de kerk lopen, wijst Henk op enkele middeleeuwse grafstenen. Het zijn de zerken van enkele welgestelden uit de 15e eeuw. “Deze kerk heeft veel meegemaakt”, zegt hij. “In 1675 sloeg de bliksem in, waardoor veel gebrandschilderde ramen werden verbrijzeld en een groot deel van het interieur werd verwoest. Maar kijk eens hoe mooi het nu is gerestaureerd!”
Na afloop bedanken we Henk voor zijn boeiende verhalen en verlaten de kerk, vervuld van bewondering voor dit kleine stadje met zijn rijke geschiedenis. We vervolgen onze wandeling maar genieten nog heel even na van het idyllische marktplein dat in zijn geheel op de monumentenlijst staat.
Via de polder terug bij de wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
We verlaten het pittoreske Sint Anna ter Muiden en begeven ons op weg naar Sluis via de polder. De frisse lucht en het weidse landschap omringen ons terwijl we over smalle dijkjes wandelen. Onderweg stuiten we opnieuw op verschillende grenspalen.
Onze tocht voert ons langs het Maenhoutsdijkje, waar we een bijzondere ontdekking doen: een Virtual Reality-kijker. We nemen even de tijd om door deze ’tijdmachine’ te kijken en staan versteld van het beeld dat voor onze ogen verschijnt. We zien het imposante kasteel dat Sluis ooit sierde en kunnen ons levendig voorstellen hoe schepen vroeger over het Zwin voeren.
Het Zwin en de Verdwenen Zwinhavens
Het Zwin was in vroeger tijden een belangrijke zeearm die Brugge met de Noordzee verbond. Deze waterweg ontstond rond de 5e eeuw door een grote overstroming van de Vlaamse kustvlakten. In de middeleeuwen speelde het Zwin een cruciale rol in de economische bloei van Brugge, dat hierdoor een belangrijk handelscentrum werd.
Langs het Zwin ontstonden verschillende havensteden, zoals Damme, Hoeke, Mude (nu Sint Anna ter Muiden) en Sluis. Deze steden fungeerden als voorhavens van Brugge. Helaas begon het Zwin al vroeg te verzanden, een proces dat werd versneld door bedijkingen en natuurlijke aanslibbing. Dit leidde uiteindelijk tot het economische verval van Brugge en de omliggende havensteden. Tegen de 15e eeuw was Brugge niet meer in staat om het Zwin bevaarbaar te houden. Tegenwoordig is er van de oorspronkelijke zeearm weinig meer over dan een smalle geul en een natuurgebied op de grens van Nederland en België.
De VR-kijker waar we zonet doorheen keken, maakt deel uit van een verzameling VR-kijkers langs de fietsroute “Verdwenen Zwinhavens“. De documentaire-achtige ervaring belicht het middeleeuwse verleden van de Zwinstreek, inclusief culinaire herontdekkingen. De unieke geanimeerde beelden van de Zwinhavens van Sluis, Monnikerede, Damme en Brugge, zijn gebaseerd op archeologisch onderzoek van de Universiteit Gent.
Einde van de historische wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
Vrij snel na onze virtual reality-ervaring zien we de indrukwekkende buitenwallen van Sluis voor ons opdoemen. Het zijn de overblijfselen uit een roemrijk verleden. Terwijl we de wal volgen richting het zuiden, voelen we de geschiedenis onder onze voeten. We stellen ons voor hoe soldaten hier eeuwen geleden de wacht hielden, uitkijkend over het omringende land. De wal en de ravelijnen aan de buitenzijde kronkelen mee met de contouren van de stad.
Het laatste deel van de wandeling voert ons via de zuidelijke buitenwal naar de westpoort, de hoofdtoegang tot de vestingstad Sluis. Deze poort uit midden 18e eeuw vormt een indrukwekkend onderdeel van de vestingwerken die de stad omringen. We bewonderen de robuuste constructie en de fraaie details die getuigen van vakmanschap uit vervlogen tijden.
Vanaf de in 2016 gerestaureerde stenen verdedigingswerken werpen we een laatste blik op de omringende landerijen. Door het heerlijke voorjaarsweer zien we vele fietsers en wandelaars aan de buitenzijde van Sluis. Dit verbaast ons niets want we vinden Sluis een bijzonder mooie omgeving voor een heerlijke wandeling of fietstocht!
Via het Blauwe Torenpad langs de Damsche Vaart wandelen we terug naar het oude centrum van Sluis. Hier trekt het imposante Belfort (het enige in Nederland) al snel onze aandacht. Dit gotische bouwwerk torent hoog boven de omliggende gebouwen uit en vormt de onmiskenbare blikvanger van het stadscentrum. We wandelen verder door de gezellige winkelstraten en vergapen ons aan de schitterende middeleeuwse gevels. Helaas is het al vrij laat in de middag waardoor ondermeer het Belfort net haar deuren voor bezoekers sluit. We nemen ons dan ook voor om spoedig terug te keren naar Sluis om de rijke geschiedenis en hedendaagse charme van deze vestingstad verder te ontdekken.
Praktische zaken voor je wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden
Sluis en Sint Anna ter Muiden liggen beide in Zeeuws-Vlaanderen, in het uiterste zuidwesten van Nederland. Ze bevinden zich in de provincie Zeeland, dicht bij de grens met België. Sluis is een kleine stad, terwijl Sint Anna ter Muiden bekendstaat als een van de kleinste stadjes van Nederland. Beide plaatsen liggen op korte afstand van elkaar, ongeveer vijf kilometer, en zijn gelegen in een gebied dat rijk is aan historie en natuurschoon.
Vanuit het midden van Nederland:
- Neem de A58 richting Vlissingen
- Volg vanaf Goes de borden richting Terneuzen
- Ga door de Westerscheldetunnel. Sinds begin 2025 is de tunnel tolvrij voor vervoermiddelen lager dan 3 meter in hoogte.
- Volg na de tunnel de route Noordzeekust / route Oostburg op de vernieuwde N61
- Bij Biervliet kom je West Zeeuws-Vlaanderen binnen.
Vanuit België:
- Volg de ring rond Antwerpen en neem vervolgens de N49 (Knokke-Antwerpen). Blijf deze weg volgen tot de afslag Breskens. Ga via Kaprijke en steek bij Watervliet de grens over naar West Zeeuws-Vlaanderen (gemeente Sluis).
- Neem bij grote verkeersdrukte op de ring rond Antwerpen de Liefkenshoektunnel (tolweg). De tolweg komt na Antwerpen uit op de N49. Volg daarna dezelfde route als hierboven beschreven.
De historische wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden is ongeveer 11 kilometer lang. Deze rondwandeling voert je langs de belangrijkste bezienswaardigheden van beide plaatsen en door het omliggende polderlandschap. Je kunt de dagwandeling in ongeveer 2,5 tot 3 uur afleggen, afhankelijk van je wandeltempo en hoe vaak je stopt om de omgeving te bewonderen.
De route neemt je mee langs historische stadswallen, door pittoreske straatjes en biedt prachtige uitzichten over het Zeeuwse landschap. Het is een ideale manier om de rijke geschiedenis en de natuurlijke schoonheid van deze regio in Zeeuws-Vlaanderen te ontdekken.
Wij konden alleen een zeer beknopte routebeschrijving online vinden. Toch is verdwalen praktisch onmogelijk. De wandeling maakt namelijk gebruik van het wandelknooppuntennetwerk. Start bij het Belfort op de Groote Markt in Sluis. Volg vanaf daar de wandelknooppunten 62 - 63 - 64 - 31 - 45 - 61 - 62 (of in andere volgorde).
Daarnaast is er een gpx-bestand (gps-track) van de route beschikbaar op de website van routeyou.com.
Ja, er zijn zeker mogelijkheden om te eten en drinken langs de wandelroute van Sluis naar Sint Anna ter Muiden. Hier zijn enkele opties:
In Sluis zelf kun je terecht bij vele horecagelegenheden. De stad staat bekend om zijn gastronomische aanbod. Waar wij zelf heerlijk geluncht hebben voorafgaand aan onze wandeling is bij Hotel Sanders de Paauw: een gezellig restaurant met een terras waar het goed toeven is!
In Sint Anna ter Muiden is het aanbod met twee restaurants wat geringer. In dit kleine stadje bevindt zich in een voormalige familieboerderij Restaurant de Vijverhoeve. Het restaurant heeft een vermelding in de Michelingids en biedt een mooie tuin waar je bij mooi weer kunt lunchen of dineren. Verder heb je in Sint Anna ter Muiden Gasthof d'Ouwe Schuure waar je niet alleen wat kunt eten of drinken, maar ook kunt overnachten.
Ja, er zijn verschillende goede overnachtingsmogelijkheden in de buurt van de wandelroute van Sluis naar Sint Anna ter Muiden. Onderstaand vind je enkele opties.
In Sluis:
- Hotel Sanders de Paauw. Charmant familiehotel in het hart van Sluis, gehuisvest in een karakteristiek pand. Ruime kamers ademen een warme, huiselijke sfeer. Je hebt er een uitgebreid ontbijtbuffet in de sfeervolle ontbijtzaal met uitzicht op de tuin.
- Rivers Hotel. Modern designhotel aan de rand van Sluis met een spectaculair uitzicht over de Kaai van Sluis. Strakke, lichte kamers voorzien van alle comfort. Het trendy restaurant serveert verrassende gerechten met lokale ingrediënten. Fietsverhuur beschikbaar voor gasten.
- De Lindenhoeve Boutique Hotel. Intiem boetiekhotel gevestigd in een gerestaureerde 18e-eeuwse hoeve. Elk van de acht uniek ingerichte kamers vertelt een verhaal uit de rijke geschiedenis van Zeeuws-Vlaanderen.
In Sint Anna ter Muiden:
- Ouwe Schuure. Rustieke B&B in een gerenoveerde schuur, aan de rand van het historische Sint Anna ter Muiden. Authentieke kamers met moderne voorzieningen. Biologisch ontbijt met streekproducten geserveerd in de gezellige gemeenschappelijke ruimte.
Overigens kun je ook overwegen om niet aan de route zelf te verblijven maar om een standplaats te kiezen. Er zijn genoeg vakantiewoningen (zoals bij Landal of Interhome) en hotels in de omgeving. Zo verbleven we zelf bij Hotel de Milliano in Breskens: een fantastisch hotel in de stijl van de jaren 60 met bijzonder ruime kamers en uitstekend ontbijt.
Sluis biedt een verscheidenheid aan activiteiten en bezienswaardigheden. Hier zijn enkele hoogtepunten:
- Het Belfort van Sluis: dit gotische bouwwerk uit 1390 is het enige belfort in Nederland. Je kunt de toren beklimmen voor een prachtig uitzicht.
- Historische stadswandeling: verken de charmante straatjes en ontdek de rijke geschiedenis van Sluis, inclusief de oude stadswallen.
- Winkelen: Sluis staat bekend om zijn uitstekende winkelmogelijkheden, met winkels die zeven dagen per week open zijn.
- Culinair genieten: er zijn talrijke restaurants, cafés en brasseries waar je kunt genieten van lokale specialiteiten.
- Molen 'De Brak': een historische molen die je kunt bezoeken.
- Culturele evenementen: het Belfort organiseert regelmatig exposities en evenementen.
Avondmarkten: in de zomer zijn er gezellige avondmarkten met muziek, animatie en kraampjes.
Sint Anna ter Muiden, een van de kleinste stadjes van Nederland, biedt een charmante en rustige ervaring. Hier zijn enkele activiteiten en bezienswaardigheden:
- Historische wandeling: verken de pittoreske straatjes en geniet van de goed bewaarde middeleeuwse architectuur. Het hele stadje staat op de monumentenlijst.
- Bezoek de Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden. Deze 15e-eeuwse kapel is een overblijfsel uit de tijd dat Sint Anna ter Muiden een belangrijke haven was. Beklim ook zeker de kerktoren. De 14e-eeuwse kerktoren biedt namelijk een prachtig uitzicht over het omliggende polderlandschap.
- Natuurwandeling: maak een wandeling in de omgeving en geniet van het Zeeuwse polderlandschap.
- Fietsen: de omgeving is ideaal voor fietsliefhebbers, met routes die je langs historische plaatsen en mooie natuur leiden.
- Culinair genieten: bezoek een van de lokale restaurants, zoals het gerenommeerde De Vijverhoeve, voor een smaakvolle ervaring.
- Grenspalen spotten: zoek naar de historische grenspalen die de grens tussen Nederland en België markeren.
Op de officiële website van de Stichting Gastvrij Zeeuws-Vlaanderen vind je alle verdere informatie over de streek en over wat je nodig hebt ter voorbereiding op je verblijf in Zeeuws-Vlaanderen. Ben je een fervent fietser of wandelaar? Kijk dan ook eens naar het overzicht van fiets -en wandelroutes dat de stichting heeft opgesteld.
Wij maakten de historische wandeling van Sluis naar Sint Anna ter Muiden op uitnodiging van Stichting Gastvrij Zeeuws-Vlaanderen. De inhoud van deze blog hebben wij onafhankelijk en objectief samengesteld op basis van eigen indrukken.
