Het harde vissersbestaan aan Madagaskar’s westkust

Madagaskar heeft een kustlijn van maar liefst 5.000 kilometer. Voor de arme bevolking is de zee een bron van leven: vele families kunnen zich voeden dankzij de opbrengst van hun visvangst. Als ze geluk hebben, kunnen ze ook nog wat verkopen op de markten in de nabijgelegen dorpen. Bij de westkust van Madagaskar, op het traject van Tulear naar Morondava, hebben we het rauwe vissersleven in al haar facetten kunnen gadeslaan. We kregen diep respect voor de families, die dag in dag uit in de weer zijn om voldoende vis te vangen.

Vissen in pirogues

De vissers hebben voor hun visvangst een pirogue. Dit is een smalle, ranke boot die men zelf maakt, een soort prauw. Men gebruikt hiervoor een boomstam die men uitholt. Voor meer drijfvermogen rust men de pirogue uit met een drijver aan een zijde. Sommigen peddelen over de zee. Anderen gebruiken een zelfgemaakt rechthoekig zeil. Degenen die het zich kunnen veroorloven, maar dat zijn er maar enkelen, hebben een motor aangedreven pirogue.

De stranden langs de westkust van Madagaskar liggen bezaaid met deze bootjes. Als men niet aan het vissen is, zijn de bewoners bezig hun netten te maken en weer klaar te maken voor de volgende tocht op de Straat van Mozambique.

Het armoedige vissersdorpje op Betania

Iets ten zuiden van Morondava ligt het eiland Betania. Afhankelijk van het tij kun je het eiland lopend, wadend door de bijna drooggevallen rivier, of per pirogue bereiken. Dat laatste is een belevenis. De pirogue wordt gebruikt als vervoermiddel voor de lokale bevolking en er zitten zeker 30 mensen in. Het zijn vooral vrouwen die met hun manden van de markt in Morondava komen. Iedereen kijkt vreemd op als er een paar “Vazaha”, vreemdelingen, aan boord stappen. Dat is men duidelijk niet gewend. Voor nog geen 1000 ariary per persoon kopen we een retourtje. Een biljet krijgen we niet, maar bij terugkomst zijn we als enige buitenlander snel herkend.

Op Betania aangekomen lopen we door naar het dorpje. Al snel hebben we zo’n 30 kinderen om ons heen die ons de school, het kerkje en andere bezienswaardigheden willen laten zien. De huisjes zijn heel simpel. Met bamboe heeft men de wanden gemaakt, het dak is van riet. De meeste huisjes hebben slechts één ruimte. Koken doet men buiten het huis. Het lijkt ons dat het onderkomen alleen als slaapplaats voor het gezin wordt gebruikt.

Netten binnenhalen

Op het strand is het in de ochtend tot ongeveer 13.00 uur een drukte van belang. Pirogues varen binnen met hun vangst, mannen staan aan lange touwen te trekken om netten binnen te halen. Met zes personen, drie aan iedere kant, krijgt men het net na een lange tijd op het droge. Snel sorteert men de vissen. Vrouwen staan al klaar met hun manden om de vis af te voeren. Na 13 uur is het strand helemaal verlaten en heb je deze plek helemaal voor jezelf.

Terug met de publieke pirogue zit de boot vol met vrouwen met goed gevulde manden met vis. Ze proberen die op de markt te slijten of aan te bieden bij de diverse hotels en restaurants in Morondava. Dit tafereel herhaalt zich iedere dag. Men kent hier geen weekend of ATV, zeven dagen per week staat het leven in het teken van de visvangst. Soms gaan de mannen in de loop van de middag weer het water op om wat te vangen. Een hard bestaan!

Vissersnomaden bij Belo-sur-Mer

Ongeveer in de “middle-of-knowhere”, zo’n vier uur rijden ten zuiden van Morondava, ligt het mooie plaatsje Belo-sur-Mer aan de westkust van Madagaskar. Het dorp ligt op de rand van een smalle lagune. Het water, dat bij laag tij te doorwaden is, brengt je richting zee.

Belo-sur-Mer is een belangrijke plaats voor de scheepsbouw. Overal zie je scheepswerven waar men grote houten boten bouwt, veel groter dan de pirogues. Al eeuwenlang maakt men op dezelfde manier deze schepen. Daarnaast is de plaats bekend vanwege de zoutwinning op de grote zoutvlaktes in het binnenland. Maar de visvangst is ook een zeer belangrijke activiteit in dit gebied.

Nadat we vanuit onze bungalow door de lagune zijn gelopen, het was laag water, zien we talloze vissersfamilies aan het werk. De meeste mannen gaan alleen het water op. Sommigen met een net, anderen gebruiken een harpoen of speer om wat te kunnen vangen. Als ze terugkeren op het strand, staat de hele familie al klaar. Jong en oud helpt mee om vissen te sorteren, netten op te vouwen en de vis af te voeren. Sommige vissers brengen een aardige vangst mee, anderen hebben minder geluk en moeten het doen met wat ondermaatse visjes. Hopelijk brengt de tweede vangst later op de dag meer op.

Armoedige huisjes langs de westkust van Madagaskar

Deze mensen wonen in wat wij zouden noemen een rieten tentje. Heel klein en uiterst primitief. Volgens onze gids blijken het vissersnomaden te zijn die na een tijdje weer verder trekken met hun familie naar een volgende stek. Een keihard bestaan dat de kinderen niet in staat stelt om naar school te gaan. Hun toekomst staat dus bij voorbaat vast: zij worden ook visser of vissersvrouw.

Wij leren weer hoe relatief alles is in het leven. Vanochtend klaagden we nog dat de waterdruk in onze bungalow laag was. Douchen was alleen mogelijk als we gingen zitten in de douchebak. Voor de vissers is enige mogelijkheid zich te wassen in zee. En ondanks hun harde bestaan, begroeten ze die vreemde blanken enthousiast en laten trots zien wat ze gevangen hebben. Je kunt ze vragen of ze een kreeft voor je willen vangen en bereiden. Helaas zijn we geen liefhebbers van kreeft, want anders hadden we ze graag aan het werk gezet, om zo wat te kunnen bijverdienen.

Hotels langs de westkust van Madagaskar

De verafgelegen plaatsen langs de westkust hebben over het algemeen simpele accommodaties. Vaak zijn dit bungalows bij of op het strand. Omdat er niet veel keuze is, zijn de prijzen soms aan de hoge kant. Zeker als je in ogenschouw neemt dat de kwaliteit van de bungalow wel eens kan tegenvallen (geen stromend water of elektriciteit bijvoorbeeld). Maar de prachtige omgeving vergoedt veel, zo niet alles. Want waar maak je mee dat je kilometers ongerepte stranden alleen voor jezelf hebt? Hier kan het. Het zwemmen en snorkelen in het turkooise water is hier echt heerlijk.

Mooie accommodaties (enkele zijn te vinden op internet, andere helaas niet) op de route van Tulear naar Morondava zijn :

Salary: Hotel Salary Bay. Mooie bungalows op een prachtige locatie aan het strand. Veel luxe en dat is bij de vierdaagse offroad-route wel lekker. Je kunt er lekker eten.

Andavadoaka: Coco Beach Lodge. Leuke bungalows voor weinig geld op het strand. Het ligt aan een erg mooie baai met enkele eilandjes. Het lijkt vervallen, maar is prima.

Morombe: Chez Katia. Heel mooie plek aan het strand met een heerlijke kamer. Een lekker luxe onderkomen met een prima badkamer. Ideaal om het stof van je af te spoelen.

Belo sur Mer: Blue Sea Lodge. Zeven bungalows direct aan de rivier die doorwaadbaar is om bij het strand te komen. Het is in Malagasy style, wordt gerund door een lokale familie.

Belo sur Mer: Hotel Entremer. Luxer en duurder dan Blue Sea Lodge. Direct aan het strand gelegen uitstekende bungalows en een prima restaurant. Heerlijke locatie.